اوراق مساقات چیست و چه کاربردی در بورس ایران دارد؟

در این مقله می خواهیم درباره ی اوراق مساقات که امروزه در میبان مردم ایران مورد استقبال قرار گرفته است صحبت کنیم، برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتهای مطالب همراه IranBourse باشید.

اوراق مساقات چیست ؟

اوراق مساقات به این معنی است که قراردادی بین صاحبان باغ‌ ها و باغداران برای تقسیم محصول بسته می شود، با ایجاد این قرارداد مشخص می شود که که به هر یک از طرفین معامله چقدر سود می رسد. هم چنین اوراق مساقات قابل خرید و فروش است و قیمت آن‌ ها با توجه به افزایش قیمت باغ ‌ها و زمین ها، افزایش می‌یابد، با توجه به تحریم های اخیر ایران این قیمت ها هر روزه در حال نوسان است و افزایش می یابد.

به همین دلیل کسانی قصد خرید و فروش باغ ها و یا زمین های زراعی خود را دارند، کمی باید برای خرید و فروش ریسک انجام دهند. در این اوراق، شخصی که اوراق را دارد به اصطلاح به آن مالک می گویند، ناشر نقش وکیل و باغبان به اصطلاح به آن ها عامل می گویند، قرارداد مساقات را ایفا می کنند و اوراق مساقات سند مالکیت مشاع دارندگان اوراق بر باغات مشخص است.

شباهت این اوراق به اوراق مزارعه

جالب است که بدانید روش کار در این اوراق، شباهت زیادی به اوراق مزارعه دارد. در این اوراق، ابتدای کار به این صورت است که یک شخصیت حقوقی فعّال در زمینه کشاورزی مطالعه ‌های اولیه و لازم را انجام می دهد و شناسایی اراضی مناسب باغداری را نیز باید بداند و در نهایت می تواند به تاسیس موسسه مالی خاص اقدام ‌کند.

بعد از این که این کار ها را انجام داد می تواند متناسب با قیمت خرید و آماده‌ سازی باغ، اوراق مساقات را منتشر کند و سپس به ‌وسیله بانک سرمایه‌ گذاری که در اختیار متقاضیان می‌گذارد، تا با وجه ‌های حاصل از واگذاری اوراق آن ها بتوانند آماده سازی های لازم برای خرید باغ را بکنند.

همان طور که در بالا بیان کردیم این اوراق شباهت زیادی به اوراق مزارعه دارد ولی با این حال تفاوت هایی نیز دارد که در این قسمت به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

در قرارداد مساقات باغ‌ ها آماده و دارای محصول هستند ولی در مزارعه زمین قبل از کشت محصول، به مزارعه گذاشته می ‌شود. در این قرارداد محصولاتی وجود دارد که از درخت برداشت می‌ شود و چندین سال می تواند دوام داشته باشد اما‌ مزارعه به این گونه است که هر نوع محصولی را در بر می گیرد. چیزی که مربوط به باغ می‌ شود مسئولیت آن نیز به عهده مالک باغ است چرا که باغدار، فقط در به ثمر رساندن میوه نقش دارد و برای آن نیز تعهد می دهد. قرارداد مساقات به این گونه است که برای پرورش و باغبانی درختان استفاده می شود.

اوراق مساقات به چه صورت است

مساقات به معنای آب دادن و یکدیگر را سیراب کردن است ولی اگر بخواهیم در اوراق بهاداری آن را معنی کنیم می توانیم این گونه بگوییم که اصطلاحی است که در آن شخصی که مالک باغ است آن را در اختیار باغبان قرار می‌دهد تا باغبان بر روی باغ کار کند و محصول بکارد سپس زمانی که محصولات برداشت شد سود حاصل از محصولات را بین خود تقسیم می کنند.

این کار در ایران بسیار رایج است و دلیل آن این است که گاهی اوقات فردی باغ دارد ولی به دلایل مختلفی مثل پیری و یا مشغله کاری وقت نمی کند به باغ خود رسیدگی کند و آن را رها کرده است. در مقابل شخصی است که بنا به علاقه به باغبانی و یا درآمدزدایی می خواهد بر روی باغی کار کند ولی باغ ندارد به این صورت این دو نفر می توانند با بستن قراردادی بایکدیگر کار کنند و سود حاصل از محصولات را بین خود تقسیم کنند.

انواع اوراق مساقات

توضیح اوراق مساقات را می توانیم به زبان ساده این گونه بیان کنیم که اصطلاحی است که در آن شخصی که مالک باغ است آن را در اختیار باغبان قرار می‌دهد تا باغبان بر روی باغ کار کند و محصول بکارد سپس زمانی که محصولات برداشت شد سود حاصل از محصولات را بین خود تقسیم می کنند.
مدل های اوراق مساقات چند نوع است که برخی از آن ها را در این قسمت بررسی می کنیم.

اوراق مساقات خاص به این صورت است که در آن موسسه ای ابتدا تمام جوانب را بررسی می کند سپس با واگذاری اوراق از راه بانک سرمایه گذاری وجه‌ های سرمایه‌گذاران را انجام می دهد تا باغ مورد نظر را خریداری و آماده کند.

اوراق مساقات با سررسید به این گونه است که موسسه توسط سررسید معین کار های مربطه را انجام می دهد و با با واگذاری به سرمایه‌گذاران، وجه های نقدی را جمع آوری می کند و باغ ها را برای خریداری آماده سازی می کند. حال با توجه به رعایت سررسید اوراق، آن‌ ها را به باغ ‌های کوچک تر تقسیم کرده به‌ صورت قرارداد مساقات عادی یا مساقات به‌ شرط تملیک، به باغداران واگذار می کند.

اوراق مساقات بدون سررسید

اوراق مساقات بدون سررسید به این صورت است که در آن موسسه کار های مربوطه را بدون سررسید منتشر می کند و سپس با با واگذاری به سرمایه‌گذاران، وجه های نقدی را جمع آوری می کند و باغ ها را برای خریداری آماده سازی می کند. حال با توجه به رعایت سررسید اوراق، آن‌ ها را به باغ ‌های کوچک تر تقسیم کرده به‌ صورت قرارداد مساقات عادی یا مساقات به‌ شرط تملیک، به باغداران واگذار می کند.

مالک باغ و باغبان می توانند یکی از آن ها را تعیین کنند و بایکدیگر قرارداد ببندند ولی توصیه ما این است که حتما از طریق قانونی این قرارداد بسته شود تا در آینده مشکلی به وجود نیاید.

مسئولین در این باره بیان کرده اند که خیلی از افراد بین خودشان این قرارداد را بسته اند و به موسسات مراجعه نکرده اند و بعد از مدت ها بین آن ها خصومت و مشکلاتی به وجود آمده است که نتوانسته اند این مشکلات را حل کنند و یا به دادگاه مراجعه کرده اند و یا حق یکی از آن ها پایمال شده است.

اوراق مساقات در بورس

اوراق مساقات در بورس ایران نیز بسیار مورد توجه و استقبال سهامداران قرار گرفته است و آن ها این اوراق را خریداری می کنند و در زمان مشخص می فروشند با این کار سود زیادی را بدست می آورند.
اوراق مساقات در فرابورس نیز مانند بورس انجام می شود و در آن اوراق مساقات برای داد و ستد توسط سهامداران انجام می شود.
خیلی ها سوال برایشان به وجود می آید که اوراق مساقات چیه؟ اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم این است که در آن شخصی که مالک باغ است آن را در اختیار باغبان قرار می‌دهد تا باغبان بر روی باغ کار کند و محصول بکارد سپس زمانی که محصولات برداشت شد سود حاصل از محصولات را بین خود تقسیم می کنند.

وجود موانع در این اوراق

به دلیل وضعیت کنونی کشور یک سری موانع برای اوراق مساقات وجود دارد که برخی از آن ها را در این قسمت بیان می کنیم:

آشنا نبودن مردم با بورس اوراق بهادار، به‌ ویژه اوراق مساقات، کم بودن مؤسسه ‌ها و نهاد های مرتبط و یا در برخی از ناحیه ها نبودن آن، مبهم بودن مالیت بر سود این اوراق، پایین بودن غیر طبیعی نرخ بازدهی بخش کشاورزی نسبت به بخش های دیگر.

البته این موانع بسیار سخت و مشکل نیست و شخص می تواند با برنامه ریزی درست و دقیق و مطالعه درباره ی این اوراق و بالا بردن دانش خود در این زمینه می تواند به راحتی بر این موانع غلبه کند.

می توانیم این گونه نتیجه بگیریم که انتشار اوراق مساقات از یک طرف ابزار مالی قابل اطمینان است که در اختیار سرمایه ‌گذاران ریسک‌ گریز و متعارف قرار می‌ گیرد و هم چنین از طرف دیگر، ابزار مفید برای وزارت کشاورزی و شرکت ‌های دولتی و خصوصی که در زمینه کشاورزی فعالیت می کنند است تا از جهت تامین مالی طرح ‌ها مورد استفاده قرار بگیرد و مفید باشد. در نهایت می تواند مکمل خوبی برای اوراق مشارکت و رونق دهنده بازار سرمایه ایران باشد. هم چنین امتیازی که نسبت به اوراق مشارکت دارد، این است که برای فعالیت‌ های کوچک، متوسط و بزرگ، قابل طراحی هستند که این مزیت بسیار حائز اهمیت است.

سوالات متداول درباره ی اوراق مساقات