نقش اوپک در بازار نفت امروز | تصمیمات اوپک چقدر مهم است؟

سلام، من نوید رمضانی هستم، تحلیل گر مالی و علاقه‌مند به بازار نفت. در این مقاله قصد دارم با شما درباره نقش اوپک در بازار نفت امروز صحبت کنم و بگویم که تصمیمات اوپک واقعاً چقدر مهم است. اوپک، یا سازمان کشورهای صادرکننده نفت، یک گروه از 13 کشور تولیدکننده نفت است که سیاست‌های خود را هماهنگ می‌کنند تا بازار نفت را پایدار کنند. اوپک در سال 1960 تاسیس شد و از آن زمان تا کنون یک بازیگر اصلی در صنعت نفت بوده است.

در این مقاله، من قصد دارم سه نکته اصلی را با شما به اشتراک بگذارم:

• تولید و سهم اوپک: چگونه اوپک روی سطح تولید و سهم کشورهای عضو خود تصمیم می‌گیرد و آن‌ها را براساس شرایط بازار تنظیم می‌کند.
• قدرت و چالش‌های اوپک: چگونه اوپک بر قیمت نفت و تعادل قدرت در جهان تأثیر می‌گذارد و چه چالش‌ها و محدودیت‌هایی را از سوی سایر تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و مسائل محیط زیست روبرو است.
• آینده و چشم‌انداز اوپک: چگونه اوپک قصد دارد با تغییر دینامیک بازار نفت، انتقال انرژی و تقاضای منابع تمیز و تجدیدپذیر انرژی سازگار شود.

امیدوارم با خواندن این مقاله، بتوانید بیشتر درباره نقش اوپک در بازار نفت امروز بدانید و به فکر خود درباره آینده صنعت نفت بیافتید. پس با من و ایران بورس همراه باشید تا به جزئیات بپردازیم.

از بازار نفت چه خبر؟

قیمت‌های نفت در روز دوشنبه با رشد شروع شد. این رشد به دنبال سود حاصل در روز جمعه بود. عامل اصلی این رشد، تصمیمات محتمل اوپک+ بود. این گروه قصد دارد تولید نفت را برای حمایت از قیمت‌ها کاهش دهد. اوپک+ شامل کشورهای عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت و همکاران آن مانند روسیه است. طبق گفته سه منبع آگاه¹، در تاریخ ۲۶ نوامبر درباره کاهش تولید بحث و تصمیم خواهد گرفت. نقش اوپک در بازار نفت همچنان مؤثر است. تصمیمات این سازمان می‌تواند قیمت‌گذاری را تغییر دهد.

بازار نفت با وجود این رشد، هنوز با چالش‌های سخت روبرو است. قیمت‌های نفت از پایان سپتامبر تاکنون حدود ۲۰ درصد کاهش یافته‌اند. فاصله قیمت‌گذاری بین دوره‌های مختلف برنت و WTI هفته گذشته به حالت contango درآمده است. این حالت نشان‌دهنده عرضه کافی است. سرمایه‌گذاران به تجارت نفت خام روسی هم نظارت دارند. آمریکا تحریم‌های جدیدی را بر سه کشتی اعمال کرد. این کشتی‌ها نفت خام Sokol را به هند فرستاده‌اند. روسیه هم در روز جمعه ممنوعیت صادرات بنزین را برداشت. اکثر محدودیت‌های صادرات دیزل را نیز لغو کرد. شرکت‌های انرژی آمریکا هم تعداد دکل‌های نفت و گاز خود را افزایش دادند. این افزایش برای اولین بار در سه هفته گذشته بود، طبق گزارش Baker Hughes.

تنش‌های منطقه‌ای در خاورمیانه، بازار نفت را تحت تأثیر قرار داده‌اند. اسرائیل و آمریکا اعلام کردند که با وجود جنگ‌های شدید، به توافقی برای رهایی برخی اسرا در غزه محاصره شده رسیده‌اند.

بررسی تاثیر تصمیمات اوپک بر قیمت نفت

تاثیر تصمیمات اوپک بر قیمت نفت را می‌توان از طریق رابطه عرضه و تقاضا در بازار جهانی بررسی کرد. اعضای اوپک با هماهنگی سطح تولید خود، مقدار نفت موجود در بازار را کنترل می‌کنند. این امر باعث می‌شود که قیمت نفت با کاهش یا افزایش عرضه، به ترتیب بالا یا پایین برود. علاوه بر این، اوپک به واکنش‌های تقاضا نیز توجه می‌کند که ممکن است به دلیل عوامل مختلف اقتصادی، سیاسی یا زیست‌محیطی تغییر کند.

جنگ خلیج فارس در سال‌های 1990-91 یک رویداد تاریخی است که جهان را با شرایط مشابه مواجه کرد و تصمیمات اوپک در آن دوران بر بازار نفت تأثیر گذار بود. در این جنگ، عراق به کویت، هم‌عضو اوپک، حمله کرد و چندین کشور به رهبری آمریکا در جبهه مقابل قرار گرفتند. نتیجه این بود که تولید و صادرات نفت از دو کشور جنگ‌زده و سایر اعضای منطقه دچار اختلال شد. اوپک برای جبران کمبود نفت، تولید سایر کشورهای عضو را افزایش داد، ولی بازار پایدار و قابل پیش‌بینی نبود و قیمت نفت به شدت بالا رفت. پس از پایان جنگ در فوریه سال 1991، قیمت نفت به مرور زمان کاهش یافت زیرا تولید و صادرات دوباره رونق گرفت.

آیا تصمیمات اوپک را می توان پیش بینی کرد؟

قیمت نفت جهانی به شدت به تصمیمات اوپک وابسته است. اوپک با تعیین سطح تولید کشورهای عضو، عرضه و تقاضای نفت را در بازار مدیریت می‌کند و قیمت نفت را به سوی هدف خود می‌برد. هدف اوپک این است که قیمت نفت را در یک بازه مناسب برای تمام ذینفعان حفظ کند. این ذینفعان شامل کشورهای صادرکننده هستند که از فروش نفت سود می‌برند، و کشورهای واردکننده هستند که از خرید نفت برای تامین انرژی خود نیاز دارند. قیمت نفت خیلی پایین به ضرر کشورهای صادرکننده است و ممکن است سرمایه‌گذاری در بخش نفت را کاهش دهد. قیمت نفت خیلی بالا به ضرر کشورهای واردکننده است و ممکن است رشد اقتصادی و تورم را تحت تاثیر قرار دهد.

اما تصمیمات اوپک تنها یک عامل در میان چندین عامل است که بر قیمت نفت اثر می‌گذارد. عوامل دیگر مانند تغییرات در تقاضای جهانی برای نفت، رقابت با منابع جایگزین انرژی، پیشرفت‌های فناورانه در بخش نفت، حوادث سیاسی و جغرافیایی در منطقه خاورمیانه و غیره، همگی بر قیمت نفت تأثیر دارند. بنابراین، پیش‌بینی قطعی از تصمیمات اوپک و قیمت نفت غیر ممکن است و فقط می‌توان با استفاده از روش‌های مختلف آماری، تئوری بازی، تحلیل سناریو یا نظر خبرگان، برخی فرض‌های درباره آینده بازار نفت مطرح کرد.  لذا برای داشتن چشم‌انداز بهتر از بازار نفت، لازم است که به صورت مستمر بازار و بیانات و اقدامات اوپک را دنبال کرد.

• اگر با ورود به فارکس قصد خرید و فروش قرارداد های CFD نفت را دارید، مقالات ثبت نام در فارکس و بهترین بروکر های فارکس را بخوانید.

تصمیم آتی اوپک+ چه خواهد بود؟

من فکر می‌کنم که این سازمان ممکن است عرضه نفت را بیشتر کاهش دهد. این کار می‌تواند قیمت نفت را بالا ببرد و بازار را متعادل کند. زیرا:

• اوپک+ در ۲۶ نوامبر باید تصمیم بگیرد که عرضه را چقدر کم کند.
• قیمت نفت اخیراً زیاد افت کرده است. دلیلش نگرانی از کم شدن مصرف سوخت در جهان است. علتش هم پاندمی کرونا است.
• جنگ اسرائیل و حماس باعث شده است که عرضه نفت از خاورمیانه دچار مشکل شود. این مسئله باعث شده است که بازار نفت ناپایدار و نامطمئن باشد.
• اوپک+ قبلاً قول داده است که تولید نفت خود را به تدریج زیاد کند. این قول تا دسامبر ۲۰۲۳ ادامه دارد. اما بعضی معتقدند که این کار خطاست. چون تقاضای نفت در آینده زیاد نخواهد بود.
• اوپک+ عادت دارد که بسته به شرایط بازار و سیاست، تولید نفت خود را تغییر دهد. مثلاً در آوریل ۲۰۲۰، وقتی که پاندمی باعث شد تقاضای نفت خیلی کم شود، این سازمان به بزرگ‌ترین کاهش تولید در تاریخ خود رسید.

اوپک پلاس چگونه با تولیدکنندگان غیر اوپکی هماهنگ می شود؟

اوپک پلاس نام گروهی است که 23 کشور تولیدکننده نفت را در بر می گیرد. این گروه شامل همه اعضای اوپک و 10 کشور دیگر است که عضو اوپک نیستند. این اتحاد در سال 2016 در الجزایر بنا شد. هدف آن این بود که بزرگترین صادرکنندگان نفت جهان با هم همکاری کنند. به این ترتیب می توانستند بازار نفت را مدیریت کرده و قیمت آن را پایدار نگه دارند.

برای هماهنگی با تولیدکنندگان غیر اوپکی، اوپک پلاس جلسات و توافقات منظمی برگزار می کند. در این جلسات و توافقات، هدف های تولید و خروجی مشخص می شود. روسیه مهم ترین شریک غیر اوپکی در این گروه است. روسیه سومین تولیدکننده نفت جهان است و روی بازار نفت تأثیر زیادی دارد. آذربایجان، بحرین، برونئی، قزاقستان، مالزی، مکزیک، عمان، سودان جنوبی و سودان نیز جزء تولیدکنندگان غیر اوپکی هستند که در این گروه شرکت دارند.

اوپک پلاس با هدف رسیدن به تعادل بین منافع خود، بازار نفت جهان و اقتصاد جهانی عمل می کند. برای این منظور، عوامل مختلفی را در نظر می گیرد. برخی از این عوامل عبارتند از: عرضه و تقاضای فعلی و آینده نفت، قیمت و نوسان نفت، ظرفیت اضافی و هزینه های تولید کشورهای عضو، وضعیت سیاسی و اقتصادی جهان و تأثیرات محیط زیست و جامعه از تولید و مصرف نفت.

در پاسخ به تغییر شرایط بازار و عوامل سیاسی، اوپک پلاس سابقه ای در تنظیم سیاست تولید خود دارد. برای نمونه، در آوریل 2020، برای مقابله با فروپاشی تقاضای نفت به دلیل همه گیری COVID-19، این گروه به برش 9.7 میلیون بشکه ای در روز (b/d) در تولید خود رسید. همچنین، در 2 آوریل 2023، اعضای اوپک پلاس به کاهش 1.2 میلیون b/d در تولید نفت خود تا پایان سال 2023 موافقت کردند. این کاهش علاوه بر برش های قبلی است که در حال حاضر در جریان است. بنابراین، هدف تولید هر ماه این گروه 3.66 میلیون b/d کمتر از تولید واقعی آگوست 2022 خواهد بود تا پایان سال 2023.

آیا تولید نفت شیل در ایالات متحده، نقش اوپک در بازار نفت را کمرنگ می کند؟

نفت شیل آمریکا باعث تضعیف نقش اوپک در بازار نفت شده است. اوپک که گروهی از کشورهای صادرکننده نفت است، سالهاست که تلاش می کند تا با تنظیم تولید عضوای خود، قیمت های نفت را کنترل کند. اما آمریکا با بهره گیری از فناوری های جدید در استخراج نفت از سنگ های شیل، توانسته است تولید خود را به حدی بالا ببرد که به بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده نفت جهان تبدیل شود. این امر باعث شده است که اوپک دیگر نتواند به راحتی قیمت های نفت را مشخص کند و سهم بازار خود را حفظ کند.

اوپک برای مقابله با انقلاب نفت شیل، استراتژی های متفاوتی را پیش گرفته است. یکی از این استراتژی ها حفظ تولید بالا بود تا سهم بازار خود را حفظ کند و تولیدکنندگان هزینه بالا را، به خصوص نفت شیل آمریکا، تحت فشار قرار دهد. این استراتژی در نوامبر 2014 انتخاب شد، زمانی که اوپک به دلیل عرضه زیاد و قیمت های کم نفت جهانی، تصمیم گرفت خروجی خود را کاهش ندهد. این اقدام باعث شد قیمت های نفت از بالای 100 دلار در هر بشکه در میانه سال 2014 به زیر 30 دلار در هر بشکه در اوایل سال 2016 سقوط کند. این استراتژی درآمد و تعادل مالی اوپک را کاهش داد، اما همچنین باعث شد بسیاری از تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا خروجی خود را کم کنند، هزینه ها را بکاهند یا ورشکسته شوند. استراتژی دیگر اوپک همکاری با تولیدکنندگان غیر عضو، مخصوصا روسیه، بود تا با برش های مشترک در تولید، قیمت های نفت را پایدار کند.

یکی دیگر از این اقدامات، اتحاد اوپک پلاس بود که در دسامبر 2016 شکل گرفت. در این اتحاد، اوپک و 10 کشور غیر عضو، از جمله روسیه، به کاهش مشترک تولید خود به میزان 1.8 میلیون بشکه در روز (bpd) برای شش ماه، از ژانویه 2017 موافقت کردند. این توافق چندین بار تمدید شد تا آوریل 2020 که به دلیل اختلاف عربستان سعودی و روسیه درباره حجم و مدت زمان کاهش ها، منجر به شکست شد. نتیجه شکست توافق، جنگ قیمت بین دو کشور بود که باعث فروش نفت با تخفیف و کاهش قیمت های نفت به سطح پایین ترین در تاریخ شد. این در حالی بود که همه گیری COVID-19 نیز تقاضای نفت را کاهش داده بود.

برای بازگرداندن تعادل بازار و حمایت از قیمت‌های نفت، اوپک پلاس به یک توافق جدید رسید. این توافق در آوریل ۲۰۲۰ شکل گرفت، زمانی که این گروه به کاهش عرضه نفت خود به میزان ۹.۷ میلیون بشکه در روز، یا حدود ۱۰ درصد از عرضه جهانی، برای دو ماه اول توافق کرد. سپس برنامه‌ای برای کاهش تدریجی این برش‌ها تا آوریل ۲۰۲۲ تدوین شد. علاوه بر این، عربستان سعودی به صورت داوطلبانه تصمیم گرفت که در سه ماه اول سال ۲۰۲۱، عرضه نفت خود را ۱ میلیون بشکه در روز کمتر کند. این توافق باعث شد که اضافه‌بار نفت جهانی کاهش یابد و قیمت‌های نفت افزایش پیدا کنند. قیمت نفت از کمتر از ۲۰ دلار برای هر بشکه در آوریل ۲۰۲۰ به بیش از ۶۰ دلار برای هر بشکه در مارس ۲۰۲۱ رسید. البته، این توافق فضای رقابتی را برای سایر تولیدکنندگان نفت نیز فراهم کرد.

پایان و نتیجه گیری

در این مقاله، به بررسی نقش اوپک در بازار نفت کنونی پرداختیم. اوپک چگونه بر عوامل مختلفی مانند عرضه و تقاضای نفت، قیمت و پایداری نفت، و تأثیرات جغرافیایی و زیست محیطی تولید نفت اثر می گذارد. همچنین، چالش ها و فرصت هایی را که اوپک در شرایط تغییر کننده بازار با آن مواجه است، شناسایی کردیم. این شرایط شامل همه گیری کووید-۱۹، رشد انرژی های تجدید پذیر، و انقلاب شیل آمریکا هستند. به این نتیجه رسیدیم که اوپک هنوز یک عامل مؤثر و مهم در چشم انداز جهانی انرژی است، اما باید با سایر ذینفعان صنعت نفت هماهنگ و همکار باشد تا آینده پایدار و رونق بخش برای صنعت نفت را تضمین کند. موفق و پر سود باشید.

1. منبع رویترز ↩︎