اوراق مضاربه چیست و چه کاربردی دارد؟

امروز در این نوشته می خواهیم شما را با مفهومی کمتر شنیده شده اما بسیار مهم به نام اوراق مضاربه آشنا کنیم و به سوالات موجود در ذهن شما از قبیل اوراق مضاربه به چه صورت است و این که دقیقا چه کاری را انجام می دهد، پاسخ دهیم. پس برای دریافت پاسخ این سوالات لطفا تا انتهای این مقاله همراه ما باشید. پیشنهاد می کنیم برای موفقیت در بورس مقاله آموزش افزایش سرمایه در بورس را مطالعه کنید.

اوراق مضاربه چیست؟

بیایید در ابتدا به مفهوم این موضوع مهم بپردازیم تا با ذهن باز تری بتوانی آن را تحلیل کنیم. در اینجا باید بدانید که خود مضاربه یعنی تجارت و کار کردن با سرمایه فردی دیگر که در اختیار شماست. اما وقتی به صورت اصطلاح آن را به کار ببریم به معنای این است که فردی که می تواند مالک هم باشد، پول و یا سرمایه ای را به شخص دیگری بدهد و در ازای آن سهم مشخصی از سود آن پول را دریافت کند که البته کاملا باید به این نکته توجه داشت که سودی که به عنوان سود اوراق مضاربه تلقی می شود، به طور کامل به سود آن فعالیتی که انجام می گیرد بستگی دارد.

البته نباید این طور فکر کرد که سود فعالیت های تجاری کاملا مشخص و از پیش تعیین شده است. بلکه ممکن است در عمل تمام فاکتور ها تغییر کند و گاهی انتظارات موجود در ذهن دو طرف برآورده نشود. به دلیل همین موضوع نمی توان انتظار درست و ثابتی از این سود در بلند مدت داشت و کاملا متغیر و غیر قابل پیش بینی است.

با توجه به این که در کشور ما قوانین متفاوتی در رابطه با این قضیه نسبت به اهل تسنن وجود دارد، عقد مضاربه باید محدود به تجارت باشد و به همین دلیل در کشور ما این عقد قرار داد فقط در تجارت ممکن است.

صکوک معامله

در این جا به مفهوم دیگری به نام صکوک می پردازیم. صُکوک مالکیت یک دارایی مشخص را بیان می کند در حالی که اوراق قرضه فقط حاکی از تعهد بدهی هستند. ما در این جا مراحل انتشار صکوک اوراق مضاربه را تشریح می کنیم:

در ابتدا نهاد واسط با استفاده از راه های هایی مانند مشاوره عرضه تامین سرمایه با بانی برای انجام طرح تجاری وارد مذاکره می شوند تا بتوانند قرار دادی را عقد نمایند. بعد از این مرحله نهاد واسط برای تامین پول و ثروت مورد نیاز از طرف بانی به انتشار صکوک مضاربه اقدام می کند.

بعد از انجام تمام این مراحل، نهاد واسط مبلغی که از فروش اوراق به سرمایه گذاران به دست آمده است را برای انجام طرح تجاری به بانی می دهد. البته نهاد واسط پرداخت های منظم سود را که در ازای آن تجارت به دست آمده است را بین سرمایه‌گذاران تقسیم می ‌کند.

• پیشنهاد می کنیم اگر پول کمی دارید و قصد افزایش سرمایه در بورس را دارید، این مقاله را بخوانید.

در مرحله آخر، بعد از اتمام این طرح تجاری نهاد واسط مبلغ اسمی اوراق صکوک را از بانی باز خواست می کند و به سپرده گذاران بر می گرداند.

ویژگی های صکوک

از ویژگی های این صکوک مضاربه می توان به ثبت تمامی جزئیات مهم از قبیل ماهیت دقیق سرمایه، درصد سودی که باید تقسیم شود و سایر اطلاعات مرتبط با انتشار، اشاره کرد.

یکی دیگر از حسن های این قرار داد این است که در صورتی که بازار اول و بازار دوم به صورت کاملا سالم رویه خود را پیش ببرند، نرخ های برگشت سرمایه اوراق به سمت نرخ های برگشت بخش بازرگانی سوق داده شود ، اوراق مضاربه ابزار مناسبی برای تقسیم معقول سود در همه بخش های اقتصاد خواهد بود.

شرایط اوراق مضاربه چیست

در حقیقت در این جا سرمایه گذاران زمانی که اوراقی را می خرند به ان مجموعه وکالتی می دهند که تا قرار داد مضاربه را بتوانند با بانی منعقد کنند. زمانی که شما اوراق مضاربه در بازار اول و دوم می خرید یعنی قبول کرده اید که تمامی ساز و کار ها انجام شود و راه برگشتی وجود ندارد.

بر اساس ماده پانزدهم، تمام هزینه هایی که در اثر منتشر کردن اوراق مضاربه به وجود می آید، بانی ان را بر عهده می گیرد. بر اساس ماده شانزدهم سهمی که بانی می برد بر اساس فاکتور های مختلفی شکل می گیرد که از مهم ترین ان ها می توان به سود عملیات بازرگانی و … اشاره کرد که تمامی این موارد زیر نظر حسابرس بانی انجام می گیرد تا از بروز تخلف جلوگیری شود.

بر اساس ماده هفدهم کسانی که اوراق مضاربه را دارند حق این را ندارند که درخواست بخش کردن دارایی موضوع انتشار این اوراق را بدهند. بر اساس ماده هجدهم زمانی که سر رسید اوراق فرا برسد و کالایی فروخته نشده باشد و یا مطالباتی تسویه نشده باشد، بانی وظیفه دارد تمامی مشکلات را حل کند و یا حتی کالای مانده را بخرد.

در ماده نوزدهم آمده است که ارزش اسمی کل اوراق نباید از 100 میلیارد ریال کمتر شود و هم چنین در ادامه ماده بیستم آمده است که شخص بانی و کسانی که با او در ارتباط هستند نمی توانند اوراق مضاربه را خریداری کنند. در ماده بعدی امده است که بانی وظیفه دارد که گزارش های دوره ای را ترتیب دهد و در ان تمامی جزئیات مربوط به پرداخت ها را لحاظ کرده و شیوه پرداخت را نیز مشخص نماید.

در ماده بیست و دوم امده است که زمانی که سود علی الحساب پرداخت شود، بانی وظیفه دارد که گزارش های شش ماهه ای را تنظیم کند که در ان درباره سود ایجاد شده توضیح داده و ان را به سازمان تحویل دهد و در صورت نیاز پاسخگو باشد. هم چنین در ادامه یعنی ماده 23 امده است که زمانی که سود قطعی میان دوره پرداخت شود، زمان حساب کردن سود اوراق ها را یک ماه قبل از سر رسید ها می زنند و ان گزارشی که بانی موظف است منتشر کند، باید قبل از سر رسید های برای مردم باشد که باید 15 روز قبل باشد.

زمانی که سود بیش تر از حد انتظار قبلی باشد، میزان تفاوت ان باید به کسانی که اوراق را دارند پرداخت شود و زمانی که سود کم تر از حد انتظار باشد، میزان تفاوت ان را به بانی نمی دهند. زمانی که کسری رخ دهد، میزان تفاوت ان در دوره های بعدی حساب نمی شود.

البته زمانی که گزارشی ارائه نشود و بانی از این کار سر باز زند، او باید حداقل سودی که اعلام می شود را پرداخت کند که این مبلغ معمولا در بیانیه ثبت و اعلامیه پذیره نویسی مشخص می گردد. در ماده بعدی امده است که بانی وظیفه دارد بعد از سر رسید اوراق تا پانزده روز محاسبه سود نهایی این اوراق را انجام دهد و ان را به سازمان مربوطه ارائه دهد. سودی که قرار است به کسانی که اوراق دارند پرداخت شود، ظرف دو ماه انجام می گیرد.

شرايط صدور مجوز

در ادامه موارد برای صدور مجوز امده است که مواردی را باید به سازمان ارائه دهید که در ادامه به ان ها خواهیم پرداخت. هم چنین بیانیه ای که برای ثبت این قرارداد برای ثبت اوراق مضاربه تنظیم می شود، باید چنین شرایطی داشته باشد:

باید مشخصات کامل بانی از جمله نام و شخصیت حقوقی وی درج شود. هم چنین باید موارد دیگری مانند: مدت شرکت، شماره ثبت نزد مرجع ثبت شرکت ها، ترکیب سهام داران و معامله گران و مالک ها، ثبت تمامی مشخصات مدیر های حاضر، موضوع فعالیت شرکت و … .

در این رابطه نیز چند تبصره وجود دارد که به توضیح ان می پردازیم که باید تمامی موارد زیر رعایت شود: مشخص شدن دقیق اوراق، گزارش دادن تحلیل های درست و در جهت فعالیت های شرکت، عملیات بازرگانی باید مشخصاتش به طور کامل معلوم شود که این مشخصات شامل پیش بینی کردن سود مورد نظر و چگونگی پرداخت ان به سهام داران هم می شود. چگونگی قیمت گذاری دارایی ها نیز در همین باب اجرا می شود.

در ادامه امده است که بانی در طی دو سال اخیر هر تعدادی که حسابرسی انجام داده است را باید به صورت شفاف بیان کند. ارگان ها و مجموعه هایی که از صلاحیت بالایی برخوردار هستند باید نوع فعالیت بانی را تایید کرده باشند. ارائه گزارش های قابل مستند از طرف بانی برای درج در پرونده در زمان مشخص!

هر اطلاعات ضروری و مهمی که ممکن است در اینده لازم شود نیز باید ارائه شود. مجوزی که برای اوراق مضاربه تنظیم می شود باید تمامی فاکتور های بالا را در خود داشته باشد تا جای هیچ شک و شبهه ای وجود نداشته باشد و طرفین قرارداد با خیالی اسوده به ادامه همکاری بپردازند.

تعریف اوراق مضاربه

با توجه به تعاریف بالا در مورد اوراق مضاربه، می توان به این موضوع دریافت که وجود این اوراق بسیار راه گشا و الزامی است که بسیاری از تجارت ها و خرید و فروش ها را تحت تاثیر مثبت خود قرار می دهد. وقتی اوراق مضاربه را تعریف می کنیم، در آن مفاهیم مشخصی از قبیل کار کردن با سرمایه شخص ثالث دیده می شود که در انتها با توجه به شرایط و بند های مختلف در آن قرار داد، باید سود بین سهام داران تقسیم شود.

انواع اوراق مضاربه

در این جا به توضیح مدل های اوراق مضاربه می پردازیم تا به خوبی با آن آشنا شوید. در ابتدا اوراق مضاربه خاص را در پیش رو داریم که این اوراق برای خرید و فروش ها و تجارت و فعالیت های خاص استفاده می شود و بعد از آن که آن تجارت به پایان رسید، سود به دست آمده از آن به صورت مساوی تقسیم خواهد شد.

نوع دیگری از اوراق مضاربه وجود دارد که به عام یا سر رسید معروف است که در این نوع بانی با مدت و یا همان سر رسید مشخص که می تواند هر مدتی باشد، مثلا یک سال یا چهار سال، همراه با دوره های مالی معین که میتواند برای مثال 6 ماه تا یک سال متغییر باشد، اوراق خود را انتشار می دهد و با آن سرمایه و پول موجود به فعالیت ادامه می دهد که در این حالت به طور معمول تجارت مشخصی برای بانی معلوم نمی شود.

در حالتی دیگر نیز اوراقی با نام اوراق مضاربه عام اما بدون سر رسید وجود دارد که در آن اوراق، پرداخت کردن و تجارت و کسب و کار سود مانند نوع بالا انجام می شود اما در یک مورد با هم تفاوت دارند که آن هم نداشتن سر رسید است. در این حالت تا زمانی که آن شرکت به پایان کار خود برسد اوراقش دارای اعتبار است و همانند روش بالا در دوره های معین نیز سود را می دهند که دستوالعمل انتشار اوراق مضاربه نیز بر این اساس است.

اوراق قرضه مضاربه

قبل از آن که به توضیح این مورد بپردازیم لازم است بدانید که در کشور ما اوراق قرضه منتشر نمی ‌شود اما به جای آن اوراق هایی که دارای درآمد ثابت هستند مانند: اوراق مشارکت، اوراق خزانه، صکوک شرکتی، اوراق مرابحه، اوراق استصناع و … منتشر خواهند شد که مطابقت بیش تری با سیاست ها و قوانین بانک داری اسلامی در کشور ما دارد.

اوراق قرضه مضاربه نیز دقیقا به همان شکل که گفته شد منتشر می گردد تا شک و شبهه دینی برای آن به وجود نیاید.

• در نهایت به شما پیشنهاد می کنیم از مقاله اوراق سلف نفتی نیز بازدید به عمل آورید.

سوالات متداول در مورد اوراق مضاربه