تحلیل تکنیکال سهام چیست؟ آموزش تحلیل تکنیکال بازار بورس، فارکس و طلا

مقدمه آموزش تحلیل تکنیکال بورس

آموزش تحلیل تکنیکال بورس بر مبنای سه اصل کلیدی پایه‌گذاری گردیده است که به شرح ذیل می‌باشند:

1. قیمت سهم دربرگیرنده کلیه اطلاعات مورد نیاز می‌باشد.
2. قیمت‌ هر سهم منطبق بر روندی مشخص دچار تغییر می‌شود.
3. تاریخ مجددا تکرار خواهد شد.

با اموزش تحلیل تکنیکال سهام به فرد این توانایی را می‌دهد تا فارغ از سایر عوامل تاثیرگذار و صرفا بر اساس یک نمودار قیمتی، درکی مناسب از تغییرات قیمت پیدا کرده و از این طریق اقدام به خرید سهام بورس و یا فروش آن کند. به عبارت دیگر، یک تحلیل‌گر تکنیکال با تکیه بر ابزارها و اصول این روش به بررسی دقیق چارت تغییرات قیمت یک سهم، ارز یا طلا می‌پردازد تا روند آن را در آینده پیش‌بینی کند. از همین رو به چنین تحلیل‌گری، “چارتیست” نیز گفته می‌شود. این مقاله سعی دارد با معرفی مفاهیم کلیدی و ارائه مثال‌های واقعی از نمودارهای قیمت سهام به آموزش تحلیل تکنیکال در بورس بپردازد.

آشنایی با تحلیل تکنیکال

سرمایه‌گذاری در بازار بورس و یا بازار ارز و نیازمند پیش‌بینی قیمت‌های آینده و جهت بازار اعم از صعودی یا نزولی می‌باشد. تحلیل‌گران تکنیکال بر مبنای سه اصل ذکر شده اعتقاد دارند که کلیه عوامل تاثیرگذار بر قیمت سهام، قیمت طلا و فلزات گران بها، نظیر تحولات بازار سرمایه و یا رخدادهای سیاسی و اجتماعی، در روند تغییرات قیمت آن سهم بازتاب پیدا می‌کند و آن‌ها قادرند بدون پیگیری وقایع و جریانات پشت‌پرده بازار نسبت به شناسایی الگوهای رفتاری قیمت از روی نمودار اقدام کنند. در این راستا از مجموعه عوامل اثرگذار به عنوان تغییرات بنیادی اقتصاد بازار یاد می‌شود که نیروی محرک اصلی در تعیین عرضه و تقاضا بوده و تاثیر آن موجب افزایش یا کاهش قیمت یک سهم خواهد شد.

لازم به توضیح است که تغییر جهت حرکت یک روند همواره نیازمند تاثیر یک عامل خارجی قوی است که توجه به این امر در تعیین استراتژی معاملاتی ضروری می‌باشد. بنابراین می‌توان گفت که برخلاف تصور برخی از افراد تازه‌وارد به بازار سرمایه، روند صعودی یا نزولی قیمت سهام هیچ‌گاه بدون دلیل نبوده و هنر یک تحلیل‌گر تکنیکال، شناسایی به موقع و سنجش پایداری این روندها با مراجعه به نمودار قیمت و استفاده از الگوهای تحلیل تکنیکال در بازار سرمایه است.

از مزایای تحلیل تکنیکال می‌توان به قابلیت استفاده از آن در انواع بازارهای سرمایه، همچون تحلیل تکنیکال دلار یا طلا، بدون بهره‌مندی از علم تحلیل بنیادی اشاره کرد؛ این در حالیست که ماهیت تحلیل بنیادی که نیازمند بررسی حجم وسیع اطلاعات و صورت‌های مالی است، امکان به کارگیری آن در بازارهای متنوع را برای یک تحلیل‌گر بنیادی دشوار می‌سازد. همچنین دیگر امتیاز مهم تحلیل تکنیکال، کاربرد آن برای بازه‌های زمانی مختلف از چند روزه تا چند ساله است که می‌تواند مبنای سرمایه‌گذاری‌های کوتاه مدت یا بلند مدت قرار گیرد.

ابزار تحلیل تکنیکال

نرم‌افزار تحلیل تکنیکال و دیتای موجود برای انجام تحلیل، دو ابزار کلیدی و لازم در به کارگیری روش تحلیل تکنیکال می‌باشند. نرم‌افزار مورد استفاده باید به نحوی انتخاب شود که کلیه قابلیت‌های مورد نیاز برای تحلیل را در اختیار کاربر قرار دهد. از جمله انواع متداول این نرم‌افزارها می‌توان به “متا استاک” و “آمی بروکر” اشاره کرد که هر کدام از آن‌ها بر مبنای سلیقه و راحتی کاربر می‌توانند در آموزش تحلیل تکنیکال مورد استقاده قرار گیرند.  

پس از نصب نرم‌افزار مربوطه، می‌بایست نسبت به دریافت مجموعه داده‌های مربوط به شرکت‌های عضو سازمان بورس و اوراق بهادار اقدام نمود که به این منظور می‌توان از نرم‌افزار گت دیتا استفاده کرد. نرم‌افزار ذکر شده از طریق لینک قابل دانلود می‌باشد.

انواع نمودار قیمت در تحلیل تکنیکال

آموزش تکنیکال بورس در ابتدا نیازمند آشنایی با نحوه ترسیم نمودار قیمت با استفاده از دیتای موجود می‌باشد. این نمودار را می‌توان بر اساس روش تحلیل انتخابی و همچنین سلیقه و راحتی تحلیل‌گر به حالات مختلفی ترسیم کرد که عبارتند از:

نمودار میله‌ای

این نمودار به صورت یک میله رسم شده و حاوی اطلاعات مربوط به بالاترین و پایین‌ترین قیمت یک سهم می‌باشد. همچنین خطوط کوچک در سمت راست و چپ میله به ترتیب قیمت بسته شدن و قیمت باز شدن آن‌را بیان ‌می‌کنند که در شکل ذیل قابل مشاهده است.

نمودار خطی

این نمودار به صورت یک منحنی خطی ممتد و بدون گسستگی رسم شده و صرفا حاوی اطلاعات مربوط به قیمت پایانی می‌باشد. نمونه‌ای از نمودار خطی در شکل ذیل نشان داده شده است.

نمودار شمعی

این نمودار در حال حاضر به عنوان متداول‌ترین نمودار برای تحلیل تکنیکال سهام مورد استفاده قرار دارد که در واقع نسخه‌ای ژاپنی از نمودار میله‌ای است و به مانند آن، اطلاعات مربوط به بالاترین و پایین‌ترین قیمت و نیز قیمت ابتدایی و پایانی را ارائه می‌دهد. در ترسیم این نمودار از شکل شمع‌های ژاپنی (کندلستیک) استفاده می‌شود که خط‌های بالا و پایین نشانگر محدوده نوسان قیمت سهم طی یک روز بوده و “شادو (سایه)” نام دارند؛  قسمت بدنه کندل نیز فاصله بین قیمت باز شدن و قیمت پایانی را ارائه می‌دهد به طوری که کندل مثبت حاکی از بیشتر بودن قیمت پایانی نسبت به قیمت بازگشایی است و کندل منفی برای حالت برعکس. نمونه‌ای از شکل‌های کندلی و میله‌ای برای حالت‌های مثبت و منفی بازار در تصویر ذیل نشان داده شده است.

همچنین شکل زیر حاوی مثالی روشن و قابل درک از نمودار شمعی است که حاوی چندین کندل برای بیان تغییرات قیمت می‌باشد:

نمودارهای نقطه و رقم

کاربرد این نمودار در مقایسه با انواع پیشین کمتر بوده و تنها بخش اندکی از تحلیل‌گیران با طراحی روش‌های سودآوری مثل سه‌ال‌بی، از آن استفاده می‌نمایند. نمودار مورد نظر حاوی ستون‌های مشخص شده با حروف X و O است که به ترتیب افزایش و کاهش قیمت را بیان کرده و از این طریق اخطارهای خرید و فروش را صادر می‌کنند.

معرفی انواع روند در آموزش تحلیل تکنیکال

یکی از مهمترین مبانی آموزش تکنیکال بورس، آشنایی با روند یا همان جهت حرکت بازار می‌باشد. روند عبارت است از مجموعه تغییرات صعودی و نزولی قیمت (رالی‌ها و حفره‌ها) که از آن‌ها در تحلیل بازار بورس استفاده می‌شود. تلاش برای حرکت در جهت روند یکی از توصیه‌های عمومی بین فعالین بازار سرمایه می‌باشد، ولیکن باید توجه داشت که ماهیت بازار هیچ‌گاه به صورت مطلقا صعودی یا نزولی نبوه و همواره از حرکت‌هایی به صورت زیگزاگ برخوردار است. روندها به صورت کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند:

روند صعودی

به مجموعه متوالی از تغییرات مثبت و منفی قیمت که برآیند آن‌ها به صورت حرکت صعودی باشد، روند صعودی می‌گویند. مطابق شکل زیر، در این حرکت معمولا هر سقف قیمتی بالاتر از سقف پیشین (اعداد سبز) و هر کف قیمتی نیز بالاتر از کف قیمتی پیش از خود (اعداد قرمز) قرار می‌گیرد.

روند نزولی

به مجموعه متوالی از تغییرات مثبت و منفی قیمت که برآیند آن‌ها به صورت حرکت نزولی باشد، روند نزولی می‌گویند. در این حرکت مطابق شکل زیر، هر کف قیمتی پایین‌تر از کف پیشین (اعداد قرمز) و هر سقف قیمتی نیز پایین‌تر از سقف پیش از خود (اعداد سبز) قرار می‌گیرد.

روند خنثی

هر زمان مجموعه تغییرات مثبت و منفی قیمت دارای برآیندی تقریبا برابر صفر بوده و نوسان قیمت صرفا در یک محدوده مشخص انجام شود، روند خنثی شکل می‌گیرد. در این حالت اصطلاحا می‌گویند بازار بدون تصمیم است.

سرمایه‌گذاری در بورس و خرید سهام در یک تعریف کلی می‌بایست بر اساس سه رفتار ذکر شده در بازار انجام پذیرد به نحوی که از روند صعودی به عنوان زمان توصیه شده برای خرید، روند نزولی به عنوان زمان توصیه شده برای فروش و روند خنثی به عنوان زمان عدم انجام معامله یاد می‌گردد. نحوه تشخیص زمان مناسب برای انجام معامله در ادامه آموزش تکنیکال بورس ارائه خواهد شد. در تصاویر زیر، سه نمودار واقعی از روند صعودی، روند نزولی و روند خنثی ارائه گردیده است.

روندها همچنین از لحاظ بازه زمانی به سه دسته تقسیم می‌گردند:

• روند بلند: روندهایی که بیش از شش ماه به طول انجامند.
• روند متوسط: روندهایی که بین سه هفته تا شش ماه به طول انجامند.
• روند کوتاه: روندهایی که کمتر از سه هفته زمان ببرند.

باید توجه داشت که این روندها می‌توانند جزئی از یکدیگر و بعضا در تقابل با هم باشند. به طور مثال ممکن است در مدت زمان برقراری یک روند بلند نزولی، روندهای کوچک‌تر متوسط یا کوتاه به صورت صعودی نیز همانند شکل زیر مشاهده شود. سرمایه‌گذاران در بازار بورس نیز از این منظر به سه گروه تقسیم می‌شوند که در حالت‌های “کوتاه مدت”، “میان مدت” و “بلند مدت” به انجام معامله می‌پردازند.

سطوح مقاومت و حمایت در تحلیل تکنیکال

در تحلیل بازار بورس، به محدوده قیمتی که تمایل به فروش بسیار زیاد بوده و میزان عرضه از جانب سهام‌داران بیشتر از تقاضا می‌شود، سطح مقاومت می‌گویند. از طرفی در حالت برعکس، هرگاه عوامل تاثیرگذار موجب افزایش تمایل به خرید در یک محدوده قیمتی شده و میزان تقاضا از عرضه پیشی بگیرد، سطح حمایت تشکیل خواهد شد. استراتژی عمده سرمایه‌گذاران از جمله معامله‌گران بازار فارکس یا بورس اوراق بهادار مبتنی بر خرید (Buy) در سطوح حمایت و فروش (Sell) در سطوح مقاومت می‌باشد. شکل کلی این سطوح و یک چارت واقعی با سطوح مشخص شده‌ی مقاومت و حمایت در تصاویر زیر قابل مشاهده می‌باشند.

مجددا خاطر نشان می‌سازد که روندهای صعودی یا نزولی در یک نمودار با توجه به نحوه قرارگیری سطوح مقاومت و حمایت نسبت به یکدیگر قابل تمایزند به طوری که در روند صعودی، هر سطح مقاومت بالاتر از سطح مقاومت پیشین و در روند نزولی، هر سطح حمایت پایین‌تر از سطح حمایت پیشین قرار می‌گیرد.

از موارد قابل توجه در آموزش تحلیل تکنیکال بورس، درک رفتار نمودار بر اساس شکل‌گیری متناوب سطح مقاومت یا حمایت در همان سطح پیشین خود می‌باشد. بدین منظور چنانچه یک سطح مقاومت به صورت تکراری در همان سطح قبلی خود ایجاد گردد، می‌توان آن را نشانه‌ای از به انتها رسیدن روند صعودی و ورود احتمالی به روند نزولی دانست. همینطور در حالت مشابه، اگر سطوح حمایت مجددا در همان سطح پیشین ایجاد گردند، احتمالا نشانه‌ای از آغاز روند صعودی همانند شکل زیر خواهد بود.

باید توجه داشت که سطوح مقاومت و حمایت قابل تبدیل به یکدیگر نیز می‌باشند.  به عبارت دیگر، در صورتی که قیمت سهم بتواند یک سطح مقاومت یا حمایت را شکسته و به حد کافی از آن عبور کند، ممکن است سطح مقاومت پیشین همانند شکل زیر تبدیل به سهم حمایت جدید گردد و یا بالعکس.

تصویر زیر یک نمودار واقعی از نحوه نفوذ قیمت به یک سطح حمایت و تبدیل آن به سطح مقاومت طی یک روند نزولی را نشان می‌دهد.

تحلیل تکنیکال سهام باید با توجه به چند نکته مهم حین بررسی سطوح مقاومت و حمایت انجام گیرد:

• اعتبار یک سطح مقاومت یا حمایت وابسته به مدت زمانی است که قیمت در آن محدوده متوقف می‌گردد به طوری که زمان طولانی‌تر نشانه اعتبار بیشتر آن سطح است.
• علاوه بر مدت زمان، حجم معاملات انجام شده در محدوده یک سطح مقاومت یا حمایت نیز مهم است. هرچه عبور قیمت از یک سطح با حجم معاملات بیشتری انجام پذیرد، آن سطح اعتبار بیشتری خواهد داشت.
• شکسته شدن یک سطح مقاومت یا حمایت زمانی از اعتبار برخوردار است که نمودار حداقل به میزان 3% از آن عبور نماید. این حداقل در بازار بورس ایران معادل دو روز کاری تعریف شده است.

در تصویر زیر می‌توان سهام شرکت مک‌دونالد را مشاهده کرد که قیمت آن 4 مرتبه در سطحی یکسان با مقاومت مواجه شده است. برای درک بهتر و تشخیص این سطوح می‌توان سهم‌های تالار بورس تهران را نیز مورد مطالعه قرار داد.

معرفی خط روند در تحلیل تکنیکال

خط روند یکی از ابزارهای بسیار مفید است که می‌توان آن را به سادگی در تحلیل تکنیکال بورس مورد استفاده قرار داد. برای رسم خط روند صعودی کافیست کف‌های قیمتی نمودار را با یک خط صاف به یکدیگر متصل نمود و مشابهتا، رسم خط روند نزولی با متصل کردن سقف‌های قیمتی نمودار به یکدیگر قابل انجام است. اهمیت اصلی خطوط روند در رفتار قیمت سهم هنگام برخورد با آن‌هاست به طوری که مشابه حالت برخورد با سطوح مقاومت یا حمایت، در هنگام برخورد نمودار با یک خط روند نیز شاهد واکنش قیمت و پیشی گرفتن میزان عرضه بر تقاضا و یا برعکس خواهیم بود.

برای رسم یک خط روند باید ابتدا روند نمودار را اعم از صعودی یا نزولی تشخیص دهیم؛ بدین منظور چنانچه حداقل دو کف قیمتی داشته باشیم که کف دوم از کف اول بالاتر باشد، روند صعودی و در حالت عکس، وجود حداقل دو سقف قیمتی که سقف دوم پایین‌تر از سقف اول باشد نشانگر روند نزولی است. سپس با وصل کردن این دو نقطه به یکدیگر و امتداد دادن خط مربوطه، خط روند رسم خواهد شد.  شکل‌های زیر نحوه ترسیم خط روند نزولی و صعودی را به تفکیک نمایش می‌دهند.

شکستن یک خط روند در اکثر مواقع می‌تواند بیانگر پایان روند پیشین و شروع یک روند جدید در حالت خلاف جهت قبلی باشد که به در شکل زیر به صورت شماتیک قابل مشاهده است. البته لازم به ذکر است که اعتبار این رخداد وابسته به موارد دیگری هم می‌باشد که در ادامه این آموزش بیان خواهد گردید.

بررسی شکست خط روند در تحلیل تکنیکال

• شکست یک خط روند زمانی از اعتبار برخوردار است که یک کندل کامل در پایین خط روند صعودی و یا یک کندل کامل در بالای خط روند نزولی تشکیل شده باشد.
• به صورت معمول پس از آنکه یک خط روند شکسته شده و نفوذ در آن انجام می‌گیرد، نمودار قیمتی بازگشتی موقت به سمت خط روند خواهد داشت اما مجددا به ادامه جهت حرکت پیشین خود خواهد پرداخت. به این بازگشت موقتی اصطلاحا “خداحافظی با روند” یا “پول بک” می‌گویند.
• هنگامی که شیب خط روند بسیار تند باشد، احتمال شکسته شدن آن بیشتر خواهد بود که لزوما به معنای تغییر روند کلی نمی‌باشد. در این حالت با به یاد داشتن این نکته که زاویه مطلوب برای یک خط روند استاندارد تا حدود 45 درجه است، می‌توان به رسم یک خط روند جدید پرداخت.

در ادامه این بخش از آموزش تحلیل تکنیکال بورس به بررسی تصویری چند خط روند، کاربردها و نحوه شکست آن‌ها پرداخته خواهد شد.

تصویر فوق نشانگر یک روند صعودی است که طی آن پس از 4 مرتبه شکل‌گیری حمایت در هنگام برخورد با خط روند، نهایتا نمودار قیمتی موفق به شکستن خط روند شده و با یک کاهش چشمگیر همراه شده است. همچنین در دو تصویر بعدی یک روند نزولی قابل مشاهده است که پس از شکسته شدن آن و همچنین پدیدار شدن وضعیت پول بک یا همان خداحافظی با روند، یک روند صعودی جدید شکل گرفته است.

تحلیل تکنیکال سهام نیرو ترانس بر اساس خط روند آن در تصویر زیر ارائه شده است. برای درک بهتر مفاهیم پیشین کافیست دقت کنیم که خط روند نزولی سهم پس از حدود سه سال شکسته شده و مرحله پول بک در حال شکل‌گیری است. با توجه به اینکه نمودار قیمتی به صورت هفتگی ارائه شده است، شکست خط روند هنگامی معتبر خواهد بود که قیمت حداقل برای یک هفته کاری بالای 200 تومان بماند. چنانچه شرط ذکر شده برقرار گردد، این سهم احتمالا در میان مدت و بلند مدت از رشد قابل قبولی برخوردار خواهد شد. باید توجه داشت که در صورت تثبیت شدن قیمت بالای 200 تومن، سطح مقاومت بعدی مطابق شکل در 250 تومان خواهد بود.

معرفی کانال‌ها در تحلیل تکنیکال

کانال‌ها یکی از مباحث مهم در آموزش تکنیکال بورس هستند و به صورت دو خط موازی تعریف می‌شوند که روند قیمت بین آن‌ها شکل گرفته و نوسان می‌کند. شناسایی این کانال‌ها و انجام معاملات در مدت زمان اعتبار آن‌ها می‌تواند سودهای قابل توجهی برای معامله‌گران در بورس اوراق بهادار به ارمغان آورد. برای ترسیم کانال کافیست ابتدا خط روند اصلی کشیده شود و سپس خطی به موازات آن طوری رسم گردد که تمام قیمت‌های بالاتر یا پایین‌تر در محدوده کانال قرار گیرند. شکل زیر نشانگر یک کانال صعودی می‌باشد.

به منظور تحلیل تکنیکال سهام در مواجهه با یک کانال صعودی، سطوح مقاومت و حمایت به ترتیب معادل با نقاط سقف کانال و نقاط کف کانال در نظر گرفته می‌شوند تا خرید سهام بورس در نزدیکی کف کانال و فروش آن در نزدیکی سقف کانال انجام گیرد. تصویر زیر نحوه برخورد نمودار قیمت با سطح حمایت کف یک کانال (محدوده خطوط قرمز) را به خوبی نشان می‌دهد.

همانطور که در بخش قبلی از این آموزش تحلیل تکنیکال در بورس اشاره شد، در یک روند صعودی همیشه سقف قیمتی جدید بالاتر از سقف قیمتی پیشین قرار می‌گیرد؛ لذا عدم مواجهه با قله جدید در هنگام بررسی یک کانال صعودی می‌تواند نشانه‌ای از شکسته شدن کانال باشد. از طرف دیگر، اعتبار یک کانال وابسته به مدت زمان برقراری و نیز تعداد دفعات برخورد نمودار قیمت به دو طرف آن می‌باشد به طوری که طولانی‌تر شدن و افزایش تعداد دفعات برخورد باعث اعتبار بیشتر کانال در تحلیل تکنیکال سهام می‌شود.

از دیگر نکات حائز اهمیت می‌توان به میزان نفوذ نمودار قیمت پس از شکست کانال اشاره کرد که معمولا برابر با عرض کانال است. به طور مثال اگر عرض یک کانال 200 تومان باشد، نمودار قیمت در هر نقطه‌ای که موفق به شکستن سقف کانال شود  (به طور مثال در مبلغ 550 تومان) به اندازه 200 تومان رشد خواهد کرد (به 750 تومان می‌رسد). نمونه‌ای از یک کانال صعودی که نشانگر روندی صعودی می‌باشد در تصویر زیر به نمایش درآمده است.

به منظور درک بهتر مفهوم کانال و سایر مطالب ارائه شده تا این بخش از آموزش تحلیل تکنیکال بورس، یکی از سهم‌های مربوط به بازار بورس ایران در تصویر زیر ارائه و بررسی گردیده است. این نمودار متعلق به شرکت سرمایه‌گذاری معادن و فلزات است که روندی صعودی دارد. مطابق تعریف، این روند صعودی هنگامی به پایان خواهد رسید که در ابتدا خط روند صعودی شکسته شود و سپس تثبیت نمودار قیمت در زیر خط نارنجی رنگ (337 تومان) رخ بدهد. با دقت در کانال نزولی میانه تصویر، نقاط برخورد نمودار با دیواره کانال به چشم می‌آید که طی آن‌ها ، نمودار دو مرتبه با کف و دو مرتبه با سقف کانال تماس پیدا کرده است. سیگنال خرید برای یک تحلیل‌گر تکنیکال به هنگام شکسته شدن سقف کانال (در قیمت 323 تومان) می‌باشد و با توجه به عرض کانال که برابر 200 تومان است، هدف قیمتی کانال برای سرمایه‌گذار تا مبلغ 523 تومان خواهد بود که به راحتی برقرار شده و قیمت بیش از آن هم رشد داشته است.

تحلیل تکنیکال سهام بعدی متعلق به شرکت توسعه معادن روی است که مطابق تصویر زیر، مراحل شکست خط روند، پدیدار شدن پول بک یا همان خداحافظی با روند، و نهایتا ریزش قیمت سهم قابل مشاهده می‌باشند. در این حالت چنانچه معیار تصمیم‌گیری برای معامله بر اساس خط روند در نظر گرفته شود، به هنگام پول بک و در قیمت 600 تومان باید نسبت به فروش اقدام کرده و از معامله خارج شد. هرچند در ادامه این آموزش تحلیل تکنیکال با سایر الگوهای رفتاری و نحوه شناسایی موقعیت خروج در قیمت 1250 آشنا خواهیم شد.

نمونه بعدی از تحلیل تکنیکال سهام بر اساس مفاهیم خط روند و کانال، مربوط به سهم کالسیمین است که پس از شکستن خط روند صعودی (خط زرد رنگ) وارد مرحله پول بک شده و با افزایش موقتی قیمت مواجه گردیده است. شناسایی مرحله پول بک از این منظر حائز اهمیت است که در صورت عدم آشنایی با آن و اقدام به خرید در حالتی مشابه تصویر، ریزش سهم پس از پول بک موجب وارد آمدن زیان سنگینی به سرمایه‌گذار خواهد شد. باید توجه داشت که در این سهم، پیش از شروع مرحله پول بک یک کانال قابل ترسیم است که پس از اتمام مرحله پول بک، کانال مربوطه نیز دچار شکست شده است. در این شرایط پدیدار شدن مجدد پول بک محتمل بوده و پس از آن می‌توان انتظار افت قیمت به اندازه عرض کانال را داشت.

تصویر زیر نیز مربوط به سهم پتروشیمی اراک در بازار بورس ایران است که مراحل شکسته شدن خط روند کوتاه مدت و همچنین پدیدار شدن پول بک یا همان خداحافظی با روند قابل مشاهده است. بنابراین می‌توان انتظار داشت که قیمت این سهام در ادامه دچار ریزش شود.

سطوح فیبوناتچی در تحلیل تکنیکال

با کمی دقت در نمونه‌های روندهای نزولی و صعودی که تا این بخش از آموزش تکنیکال بورس ارائه شده است، متوجه می‌شویم که پس از پایان یافتن اکثر حرکات شاخص صعودی یا نزولی یک سهم، قیمت آن به طور معمول اندکی با حالت معکوس به سمت روند پیشین بازگشت خواهد داشت و با پایان این مرحله، حرکت نمودار در مسیر اصلی آغاز خواهد شد. میزان بازگشت نمودار قیمت به سمت روند قبلی عمدتا از درصدهای خاصی پیروی می‌کند که در تحلیل تکنیکال بورس، مهم‌ترین این درصدها معادل 78.6%، 61.8%، 50% و 38.2% تعریف شده و از آن‌ها به عنوان سطوح فیبوناتچی یاد می‌گردد. به طور مثال در تصویر زیر، قیمت سهم پس از پشت سر گذاشتن صعودی به میزان AB تا سطح 61.8% ریزش کرده و سپس حرکت صعودی خود را از سر گرفته است.

در ادامه برای درک بهتر مفهوم سطوح فیبوناتچی به بررسی چند مثال پرداخته می‌شود. تصویر زیر به خوبی نحوه برگشت قیمت از سطح فیبوناتچی 50% را به نمایش می‌گذارد. بنابراین حساسیت نمودار قیمت به سطوح فیبوناتچی اصلی کلیدی در تحلیل بازار بورس است، هرچند که تشخیص سطح فیبوناتچی که برگشت قیمت در آن رخ می‌دهد نیازمند آشنایی با اندیکاتورهاست که در ادامه‌ این آموزش تحلیل تکنیکال بورس توضیح داده خواهد شد.

در تصاویر بعدی نیز دو روند نزولی برای نمودارهای قیمت قابل مشاهده است که هر کدام افزایشی موقتی به ترتیب تا سطح 78.6% و 50% داشته‌اند و پس از آن دچار ریزش شده‌اند. برای آشنایی کامل‌تر با سطوح فیبوناتچی و بررسی مثال‌های بیشتر می‌توانید به متن آموزشی فارسی که در این لینک قابل دریافت است، مراجعه نمایید.

تحلیل تکنیکال بازار بورس ایران با استفاده از سطوح فیبوناتچی

تحلیل تکنیکال چند سهم از بازار بورس ایران با استفاده از سطوح فیبوناچی و سایر مفاهیمی که تا کنون آموزش داده شده است، در این بخش ارائه می‌گردد. نمودار اول مربوط به شرکت پتروشیمی آبان می‌باشد که مطابق آن، قیمت سهم ابتدا موج AB را از 150 تومان به 1200 تومان طی کرده و سپس وارد روند اصلاحی شده است. پس از اصلاح قیمت تا سطح فیبوناچی 50% ، نمودار دو مرتبه در شکستن خط روند ناموفق بوده است اما نهایتا در مرتبه سوم و روی قیمت 820 تومان، خط روند شکسته شده است که نشانه شروع موج افزایش قیمت جدید می‌باشد. معامله‌گران با تجربه در این نقطه اقدام به خرید می‌نمایند که در این مثال، تا 70% سود خالص در انتظار آن‌ها بوده است.

تصویر بعدی متعلق به سهام شرکت البرز دارو است که پس از طی کردن موج افزایشی AB، شروع به اصلاح قیمت نموده است. در این مثال، موج اصلاحی BC تا سطح فیبوناچی 50% ادامه داشته و از این سطح برگشت نموده تا با شکستن خط روند نزولی، موج افزایشی جدید آغاز گردد.

تحلیل تکنیکال سهام بعدی برای شرکت سرمایه‌گذاری پتروشیمی انجام گرفته است که مثالی جامع از کلیه مطالب پیشین می‌باشد. مطابق تصویر زیر، خط روند صعودی در قیمت 440 تومان (علامت اشاره) شکسته شده که در حقیقت سیگنال فروش و خروج از معامله است. پس از ادامه افت قیمت تا سطح شماره 1، موج افزایشی موقت به صورت پول بک تا سطح فیبوناچی 23.6% پدیدار شده است اما به محض برخورد با خط روند، مجددا ریزش قیمت سهم آغاز شده و این بار تا قیمت 220 تومان ادامه پیدا کرده است. نکته قابل تامل اینجاست که قیمت 220 تومان اتفاقی نبوده و نمودار پیش از این هم سابقه برخورد با سطح حمایت 220 تومان (فلش صورتی رنگ) را داشته است. باید توجه داشت که پس از شکسته شدن این سطح حمایت، سهم مذکور تا زمان شکسته شدن خط روند نزولی و شروع موج افزایشی جدید، ارزش معامله نخواهد داشت.

آموزش تحلیل بورس در نمودار بعدی برای سهم شرکت داروئی جابربن حیان و این بار به صورت کوتاه مدت انجام گرفته است. ابتدا خط روند صعودی در قیمت 785 تومان شکسته شده است که پس از آن شاهد شکل‌گیری پول بک نیز هستیم. برای پیش‌بینی میزان اصلاح قیمت می‌توان به دو نکته در خصوص سطح قیمت 704 تومان توجه نمود: 1- بر روی سطح فیبوناچی 50% قرار دارد. 2- یک بار در گذشته سطح مقاومتی بوده است و پس از شکسته شدن، به یک سطح حمایت تبدیل گردیده است؛ بنابراین، می‌توان احتمال داد که نمودار مجددا در قیمت 704 تومان با حمایت مواجه گردد. در صورت شکسته شدن این سطح، حمایت مورد انتظار بعدی در سطح فیبوناچی 61.8% معادل قیمت 676 تومان خواهد بود.

تصویر زیر نیز نشانگر نمودار قیمت سهام سرمایه‌گذاری توکا فولاد است که شکسته شدن خط روند نزولی در سال 2006 موجب ایجاد بازدهی در حدود 60% گردیده است. با دقت در نمودار مشخص است که موج افزایش قیمت پس از شکست خط روند تا سطح فیبوناتچی 61.8% معادل قیمت 350 تومان ادامه داشته و پس از آن اصلاح قیمت آغاز گردیده است. مطابق تصویر، کانال نزولی این سهم با رسم خطی به موازات خط متصل کننده‌ی سقف‌های قیمتی قابل شناسایی است که می‌توان از کف این کانال برای تشخیص نقطه مناسب خرید سهم و ورود به معامله استفاده نمود. با این حال باید توجه داشت که روند نزولی این سهم موجب پر ریسک بودن سرمایه‌گذاری روی آن می‌گردد.

تحلیل تکنیکال سهام برای شرکت بازرسی تکین کو هم می‌تواند بسیار آموزنده باشد. همانگونه که در نمودار مشهود می‌باشد، این سهم برای مدت زمانی حدود سه سال داخل یک کانال نزولی قرار گرفته است. مطابق مطالب پیشین، برای خرید باید منتظر شکسته شدن کانال و شروع موج افزایشی نمودار ماند که در این صورت، احتمالا قیمت سهم به اندازه عرض کانال یعنی 300 تومان رشد خواهد داشت.

یکی از اشتباهات فراگیر بین افرادی که تازه در حال آشنایی با بورس بوده و تحت آموزش تحلیل تکنیکال قرار دارند، رسم اشتباه خط روند در مواردی است که روندی وجود ندارد. به طور مثال در نمودار زیر که متعلق به شرکت فولاد مبارکه می‌باشد، هیچ اصلاح روندی مشاهده نمی‌شود و در نتیجه خط روندی هم قابل رسم نیست. در این نمودار یک موج افزایشی قیمت (رالی صعودی) مشاهده می‌شود و به منظور پیش‌بینی آینده سهم، تنها می‌توان از سطوح فیبوناچی مطابق تصویر در قیمت‌های 327، 300، 272 و 232 تومان برای تعیین نقاط حمایت احتمالی استفاده نمود.

یافتن هدف‌های قیمتی بر اساس سطوح فیبوناتچی در تحلیل تکنیکال

هدف قیمتی یک نمودار پس از برخورد آن با یکی از سطوح فیبوناچی معمولا از یک اصل پیروی می‌کند که می‌‌تواند ملاک تصمیم‌گیری در معاملات قرار گیرد. به این منظور کافی است که سطح فیبوناچی را معکوس نماییم تا هدف قیمتی بر اساس سطح فیبوناچی متناظر، شناسایی شود. در این حالت چنانچه نمودار به یکی از سطوح فیبوناچی 38.2%، 50%، 61.8% و یا 78.6% برخورد کرده باشد، به ترتیب احتمالا تا سطح 261.8%، 200%، 161.8% و یا 127% حرکت معکوس خواهد داشت. برای مثال در شکل زیر نمودار ابتدا موج صعودی AB را طی نموده و سپس تا نقطه C متناظر با سطح فیبوناچی 78.6% اصلاح شده است.

 اگر سطح فیبوناچی را برعکس کنیم به نحوی که نقاط A و B به ترتیب روی سطوح صفر و 100 درصد قرار گیرند، مطابق شکل زیر مشاهده می‌شود که نمودار تا 127% رشد کرده است.

الگوهای برگشتی در تحلیل تکنیکال

آشنایی با الگوهای برگشتی از بخش‌های مهم آموزش تکنیکال بورس می‌باشد. این الگوها به طور معمول در انتهای یک روند صعودی یا نزولی پدیدار شده و برگشت بازار را با تغییر جهت نمودار قیمت نشان می‌دهند. پنج الگوی برگشتی معروف در ادامه معرفی خواهند شد که در بررسی آن‌ها باید به چند نکته مهم توجه داشت:

1. الگوی برگشتی زمانی ایجاد می‌شود که پیش از آن یک روند اولیه در بازار وجود داشته باشد. بنابراین در حالتی که نمودار قیمت یک سهم بدون روند باشد، نمی‌توان انتظار پدیدار شدن الگوی برگشتی را داشت.
2. به طور معمول شکسته شدن یک خط روند را می‌توان اولین نشانه ایجاد یک الگوی برگشتی دانست.
3. هرچه یک الگوی برگشتی بزرگتر باشد، تحرکات قیمتی بعد از آن بیشتر خواهد بود.
4. مدت زمان پدیدار شدن الگوهای سقف غالبا کوتاه‌تر از مدت زمان مشابه برای الگوهای کف می‌باشد.
5. نوسانات قیمتی به طور معمول در نقاط کف نمودار کمتر است و به همین دلیل، ایجاد الگوی برگشتی در این نقاط نیازمند زمان بیشتری است.
6. از نکات حائز اهمیت در بررسی نقاط سقف نمودار، حجم معامله انجام شده است. باید توجه داشت که چنانچه شکل‌گیری یک الگوی برگشتی در هنگام شکسته شدن نقاط سقف با افزایش حجم معاملات همراه نباشد، نمی‌توان از اعتبار آن الگو اطمینان داشت.

الگوی برگشتی اول: سر و شانه

از این الگو به عنوان مطمئن‌ترین الگوی برگشتی یاد می‌گردد که شناسایی آن می‌تواند به طور ویژه‌ای در تصمیم‌گیری معاملاتی ثمربخش باشد. تصویر زیر به صورت شماتیک یک الگوی سر و شانه را به همراه حجم معاملات در هر نقطه از نمودار نشان می‌دهد. در این حالت ابتدا یک موج افزایش قیمت تا سطح A داریم که به همراه آن، حجم معاملات نیز افزایش یافته است. سپس نمودار وارد محدوده اصلاح قیمت شده و تا خط روند (نقطه B) ریزش کرده است تا مجددا حرکت صعودی آغاز گردد.

موج افزایشی بعدی باعث رسیدن قیمت سهم به سطح C شده است اما قیمت سهم در ادامه تا نقطه D ریزش کرده و خط روند شکسته شده است. طبق مطالب ارائه شده پیشین، در این مرحله یک پول بک پدیدار شده است که قیمت به طور موقتی تا سطح E افزایش یافته اما موفق به عبور از سطح A نشده و مجددا با ریزش همراه شده است. با دقت در حجم معاملات نقطه E می‌توان دریافت که عمده معامله‌گران به شکل‌گیری پول بک واقف بوده و در این نقطه دست به معامله نمی‌زنند.

در الگوی سر و شانه معمولا موج DE تا بین سطح فیبوناچی 50% و 61.8% صعود می‌کند و سپس نمودار قیمت دچار ریزش خواهد شد. این ریزش ابتدا خط گردن را می‌شکند و پس از شکل‌گیری یک پول بک به سمت خط گردن، ریزش قیمت سهم ادامه خواهد یافت. نکته بسیار مهم در این خصوص، توجه به شکسته شدن خط گردن در جهت پایین برای اطمینان از تشکیل الگوی سر و شانه است، در غیر این صورت این الگو فاقد اعتبار می‌باشد. پس از کسب اطمینان از شناسایی الگوی سر و شانه، برای تخمین هدف نهایی اصلاح قیمت در این الگو لازم است خطی عمود از نقطه C بر خط گردن ترسیم گردد که ارتفاع این خط، بیانگر میزان ریزش قیمت سهم پس از شکسته شدن خط گردن خواهد بود. به طور مثال در شکل پیشین چنانچه ارتفاع نقطه C تا خط گردن معادل 150 تومان باشد و شکسته شدن خط گردن در سطح قیمت 450 رخ داده باشد، هدف نهایی ریزش قیمت تا 300 تومان خواهد بود.

تصویر زیر نحوه تشکیل یک الگوی سر و شانه در نمودار هفتگی قیمت جهانی روی را نمایش می‌دهد که هدف نهایی این الگو را می‌توان تا سطح قیمتی حدود 1700 دلار پیش‌بینی نمود. لازم به ذکر است که این نمودار در ادامه تا سطح قیمت 2100 دلار اصلاح گردید.

الگوی سر و شانه در تحلیل تکنیکال ممکن است شبیه تصویر زیر در حالتی کاملا برعکس پدیدار شود که نوعی از یک الگوی کف بوده و به آن سر و شانه معکوس نیز اطلاق می‌گردد. در ادامه چندین تصویر و مثال از حالات تشکیل شدن الگوی سر و شانه ارائه شده است.

الگوی برگشتی دوم: دو قلو یا سه قلو

این الگوها می‌توانند هم در نواحی سقف قیمتی و هم نواحی کف قیمتی به وجود آیند که تصاویر زیر به ترتیب حالات سقف و کف دوبل، و همچنین سقف و کف سه قلو را به نمایش می‌گذارند.

به منظور تعیین هدف قیمتی نمودار در تحلیل تکنیکال سهام، هر زمان که الگوهای دو قلو و یا سه قلو در نمودار ظاهر گردند کافیست ابتدا فاصله سقف یا کف تا خط گردن اندازه‌گیری شود. این فاصله برابر با میزان افزایش (کف دوبل) و یا کاهش (سقف دوبل) قیمت پس از شکستن خط گردن می‌باشد. نمونه‌ای از شکستن خط گردن و ریزش قیمت به اندازه فاصله خط گردن تا سقف نمودار در شکل زیر قابل مشاهده است.

در تحلیل تکنیکال بورس باید به الگوی حجم مبادلات انجام شده نیز دقت ویژه‌ای نمود. معمولا در هنگام تشکیل الگوی برگشتی دوقلو، حجم مبادلات مربوط به قله اول بسیار بیشتر از حجم مربوط به قله دوم است، چرا که عمده معامله‌گاران به دلیل ترس از به وجود آمدن سقف دوبل دست به خرید نزده و منتظر شکسته شدن سقف قیمتی می‌مانند. لازم به ذکر است که در صورت پدیدار شدن الگوی سقف دوبل در یک روند صعودی و یا کف دوبل در یک روند نزولی به نحوی که خط روند نیز شکسته شود، همانند شکل زیر می‌توان انتظار داشت که خط گردن (سطح A) نیز شکسته خواهد شد. در ادامه چندین نمونه دیگر از الگوهای برگشتی دوقلو و سه قلو در تحلیل تکنیکال قابل مشاهده است.

الگوهای ادامه دهنده روند در تحلیل تکنیکال

تحلیل تکنیکال در بازار سرمایه همواره مبتنی بر بررسی روندهای نمودار قیمت است که گاها با الگوهای مشخصی ادامه پیدا می‌کنند. این الگوها، بر خلاف الگوهای برگشتی، با انرژی گرفتن از مجموعه تغییرات و تحولات یک نمودار قیمتی موجب ادامه یافتن روند می‌گردند و معمولا در بازه زمانی کوتاهتری نسبت به الگوهای برگشتی شکل می‌گیرند. به طور مثال ممکن است که برای پدیدار شدن یک سقف دوبل در نمودار نیاز به سپری شدن بیش از 6 ماه زمان باشد، حال آنکه یک الگوی ادامه دهده روند می‌تواند بسیار سریعتر و در مدت زمان حدودی 30 روز نیز تشکیل گردد. در ادامه به معرفی مهمترین الگوهای ادامه دهنده روند در تحلیل تکنیکال پرداخته خواهد شد.

الگوی ادامه دهنده اول: مثلث

الگوی مثلث در سه نوع “متقارن”، “افزایشی” و یا “کاهشی”، شناخته‌شده‌ترین الگوی ادامه دهنده روند می‌باشد که هر سه حالت آن در شکل‌های زیر قابل مشاهده‌اند. حالت چهارم از انواع الگوهای مثلث تحت عنوان “مثلث پهن” شناخته می‌شود که پدیدار شدن آن بسیار نادر است. باید توجه داشت که برای ایجاد شدن این الگوها لازم است که ابتدا روندی صعودی یا نزولی در نمودار وجود داشته باشد که با این الگوها ادامه پیدا کند، لذا شناسایی این مثلث‌ها در یک بازار خنثی که فاقد روند می‌باشد به معنای وجود الگوی ادامه دهنده روند نیست.

تحلیل تکنیکال سهام به هنگام شناسایی الگوی مثلث به این صورت انجام می‌شود که در هنگام شکسته شدن الگوی مثلث می‌توان اقدام به معامله نمود. در این حالت چنانچه در یک روند صعودی، الگوی مثلث رو به بالا شکسته شود می‌توان اقدام به خرید سهام بورس نمود و همچنین شکست رو به پایین در یک روند نزولی، نشانه زمان مناسب برای فروش سهام است. باید توجه داشت که در هنگام ایجاد شدن الگوی مثلث که موجب توقف موقتی یک روند صعودی می‌گردد، حجم معاملات با کاهش محسوس مواجه خواهد شد چرا که معامله‌گران پس از شناسایی این الگو، منتظر شکسته شدن آن می‌مانند و سپس مطابق شکل زیر، حجم معاملات مجددا زیاد خواهد شد.

شکسته شدن الگوی مثلث در اکثر مواقع پس از طی شدن فاصله‌ای بین 66% تا 75% از طول مثلث به وقوع می‌پیوندد. برای شناسایی هدف نمودار قیمت پس از شکسته شدن الگوی مثلث می‌توان خطی را همانند شکل زیر و موازی با ضلع شیب‌دار مثلث ترسیم کرد که به صورت یک کانال، سطح مقاومت قیمت سهام را مشخص می‌نماید. در روش دیگر برای محاسبه هدف نمودار قیمت، میزان افزایش قیمت بعد از شکسته شدن خط روند برابر با اندازه قاعده مثلث در نظر گرفته می‌شود.

الگوی مثلث در تحلیل تکنیکال جزو الگوهای میان مدت محسوب می‌شود که پدیدار شدن آن غالبا بین یک تا سه ماه به طول می‌انجامد. سایر الگوهای مشابه که در مدت زمانی کوتاه‌تر از یک ماه ایجاد می‌شوند از این الگوی مثلث متمایز بوده و در ادامه معرفی خواهند گردید. باید توجه داشت که در تحلیل تکنیکال سهام، مدت زمان یک ماه معادل با تشکیل 30 کندل دیلی می‌باشد. نمونه‌های دیگری از الگوی مثلث در تصاویر زیر ارائه شده است.

نمونه‌ای از تحلیل تکنیکال سهام در بازار بورس ایران برای نماد معاملاتی بانک پارسیان در تصویر زیر به نمایش درآمده است. در این نمودار یک الگوی مثلث با اندازه قاعده برابر با 858 ریال پدیدار شده و شکست مثلث بر روی قیمت 2064 ریال انجام گرفته است. مطابق توضیحات ارائه شده در خصوص محاسبه هدف نمودار قیمت، انتظار می‌رود که افت قیمت به میزان 858 ریال ادامه پیدا کند و به قیمت 1206 ریال برسیم که این اتفاق با دقت خوبی رخ داده و نمودار به این هدف قیمتی رسیده است (تنها به میزان 40 ریال پایین‌تر رفته است).

الگوی ادامه دهنده دوم: کنج

این الگو در دو حالت “افزایشی” یا “کاهشی” پدیدار شده و بسیار شبیه به الگوی مثلث می‌باشد. تفاوت عمده این الگو با الگوی مثلث در نوک‌تیز بودن شکل آن و همچنین مدت زمان بسیار کمتر برای ایجاد است به طوری که ساخته شدن یک کنج معمولا زیر یک ماه زمان خواهد برد. کنج کاهشی در یک روند نزولی به صورت خلاف جهت با شیبی رو به بالا پدیدار می‌شود و عمدتا پس از شکست رو به پایین همانند شکل زیر، روند نزولی پیشین ادامه خواهد یافت؛ به حالت مشابه، کنج افزایشی نیز دارای یک شیب رو به پایین بوده و پس از شکست رو به بالا، روند صعودی ادامه پیدا خواهد کرد. باید توجه داشت که در الگوی کنج نیز به مانند الگوی مثلث، حجم معاملات در زمان شکسته شدن الگو بسیار مهم می‌باشد. نمونه‌هایی از این الگو در ادامه ارائه شده است.

نمونه‌ای از تحلیل تکنیکال سهام در بازار بورس ایران برای نماد معاملاتی کالسیمین در تصویر زیر به نمایش درآمده است. در این نمودار شاهد یک روند صعودی هستیم که پس از تشکیل کنج افزایشی، مجددا روند افزایش قیمت ادامه پیدا کرده است.

سایر الگوهای ادامه دهنده: پرچم و مستطیل

ماهیت این دو نوع الگو نیز کاملا شبیه به الگوهای مثلث و کنج بوده و همگی در خصوص شکسته شدن خط روند با کاهش حجم معاملات دارای اشتراک می‌باشند. الگوی پرچم در شکل زیر به نمایش درآمده است که در این حالت به میزان صعود یا نزول انجام شده قبل از ایجاد الگو، “دسته پرچم” اطلاق شده و معادل با هدف نمودار قیمتی پس از شکسته شدن الگو و خروج از آن در نظر گرفته می‌شود.

جهت کامل کردن این آموزش تحلیل تکنیکال، در ادامه نمونه‌هایی از الگوی مستطیل نیز ارائه شده است.

حجم معاملات در تحلیل تکنیکال

تحلیل تکنیکال در بازار سرمایه باید همواره با در نظر گرفتن حجم معاملات انجام گیرد که به صورت میله‌های عمودی در پایین نمودارهای شمعی نمایش داده می‌شود. بلندتر بودن میله‌ متنناظر با هر کندل بیانگر بیشتر بودن حجم معاملات آن می‌باشد. به طور معمول چنانچه حجم معاملات در یک روند صعودی افزایش یابد، احتمالا آن روند ادامه خواهد یافت اما چنانچه با کاهش حجم معاملات مواجه شویم، احتمال تغییر روند وجود دارد.

باید توجه داشت که حجم معاملات در تمام بازارها و انواع تحلیل تکنیکال اعم از تحلیل تکنیکال بورس، تحلیل تکنیکال طلا، تحلیل تکنیکال دلار و …. کاربرد دارد. نکته بسیار مهم در این بررسی، اثرگذاری زودتر بازار بر حجم معاملات در مقایسه با نمودار قیمت است به طوری که فشار افزایشی یا کاهشی ابتدا در حجم معاملات ظاهر شده و سپس به نمودار قیمت انتقال می‌یابد. شکل زیر به خوبی نحوه صعود قیمت پس از افزایش محسوس حجم معاملات در نقاط کف نمودار را به نمایش می‌گذارد.

تحلیل تکنیکال سهام معمولا با بررسی نشانگری از حجم معاملات به نام اندیکاتور OBV (On Balance Volume) انجام می‌پذیرد. با دقت داشتن در این اصل که رشد بازار در یک روند صعودی نیازمند افزایش حجم معاملات است، واگرا شدن اندیکاتور OBV نسبت به نمودار قیمت را می‌توان به منزله اخطار ریزش قیمت در نظر گرفت. به طور مثال در نمودار زیر علیرغم روند صعودی قیمت در قسمت مشخص شده، حجم معاملات روند نزولی داشته است و این واگرایی در ادامه با اصلاح قیمت در نمودار همراه شده است.

همچنین در بسیاری از مواقع می‌توان شکسته شدن خط روند در اندیکاتور OBV را به عنوان اخطار در نظر گرفت و نسبت به خروج از موقعیت معاملاتی اقدام نمود. به طور مثال شکسته شدن خط روند در منحنی OBV زیر چند روز پیش از شکسته شدن خط روند قیمت به وقوع پیوسته و یک اخطار خروج برای معامله‌گران صادر کرده است. لازم به ذکر است که متاسفانه این تحلیل در بازار بورس ایران قابل استناد نیست چرا که وجود قانونی به نام حجم مبنا، بر ماهیت حجم معاملاتی اثر گذاشته و آن را فاقد اعتبار می‌سازد.

بررسی مثال‌هایی از تحلیل تکنیکال سهام‌های سازمان بورس و اوراق بهادار

سهام اول: شرکت سایپا (خساپا)

در این نمودار ابتدا مقاومتی در سطح فیبوناتچی 61.8% ایجاد شده و سپس قیمت سهم ریزش کرده است. باید دقت داشت که برخورد با سطح فیبوناتچی و نیز قرارگیری در نزدیکی سقف کانال، سیگنال‌هایی قوی برای فروش سهم می‌باشند.

مطابق مطالب پیشین ارائه شده در آموزش تحلیل تکنیکال بورس، هنگامی که نمودار در برخورد با سطح فیبوناتچی 61.8% با مقاومت مواجه می‌شود، می‌توان انتظار کاهش قیمت سهم تا سطح 161.8% را داشت؛ لیکن در این نمودار به دلیل برخورد به سطح قوی حمایت کف کانال، نمودار به فیبو 161.8% نرسیده و در فاصله بسیار کمی از آن (فقط 6 تومان) تغییر جهت داده است.

پس از آغاز موج صعودی نمودار قیمت باید به بررسی سطوح مقاومت پیش رو و احتمال افت مجدد قیمت بپردازیم. در این راستا خط روند صعودی که پیش از این شکسته شد و نیز یک خط روند نزولی مطابق شکل زیر می‌توانند به عنوان سطوح مقاومت احتمالی در نظر گرفته شوند. همچنین سطح فیبوناتچی 61.8% در همین محدوده واقع شده و با در نظرگیری موارد ذکر شده، می‌توان نتیجه گرفت که عبور نمودار سهم خساپا از قیمت 190 تومان بسیار سخت بوده و نیازمند نقدینگی و حجم معاملاتی بالایی خواهد بود. به طور کلی سطوح مقاومتی پیش روی این نمودار با توجه به سطوح فیبوناتچی، مقادیر قیمتی 172، 182 و 191 تومان هستند که می‌توان حوالی قیمت 182 تومان را به عنوان نقطه مناسب فروش سهم در نظر گرفت. ناگفته نماند که در صورت شکسته شدن خط روند نزولی، احتمالا یک پول بک در ادامه ایجاد می‌شود که نقطه مناسب خرید این سهم خواهد بود.

سهام دوم: قطعات اتومبیل ایران (ختوفا)

تحلیل تکنیکل سهام پس از بررسی نمودار زیر نشان می‌دهد که روز آینده در بازار سرمایه می‌تواند برای این نماد بسیار سرنوشت‌ساز باشد چرا که هم به خط روند نزولی خود در مدت 17 ماه گذشته نزدیک شده و هم در شرف رسیدن به سطح فیبوناتچی 38.2% می‌باشد. زمان مناسب برای خرید این سهم در حالتی خواهد بود که شکست خط روند طی روز پیش رو و با حجم معاملات بالا به وقوع پیوسته و این حجم معاملات طی دو روز کاری بعدی نیز حفظ شود. در صورت وقوع این حالت، هدف بعدی نمودار قیمت پس از افزایشی به میزان 13 درصد، سطح 232 تومان خواهد بود.

سهام سوم: شرکت زامیاد (خزامیا)

نمودار زیر به خوبی نشانگر شکست خط روند نزولی است که برای اطمینان از اعتبار آن باید حداقل دو روز کاری صبر کرد. همچنین ایجاد یک الگوی برگشتی دوقلو در کف نمودار به خوبی قابل مشاهده است که خط گردن مربوط به آن در قیمت 157 تومان شکسته شده است. در این شرایط میزان پیش‌روی نمودار را می‌توان معادل با فاصله خط گردن تا کف نمودار در نظر گرفت که حدود 30 تومان است، لذا هدف نمودار قیمت پس از ایجاد این الگوی برگشتی دو قلو تا سطح 187 تومان خواهد بود. همچنین باید توجه داشت که این سطح متناظر با سطح فیبوناتچی 50% می‌باشد و احتمال پدیدار شدن یک پول بک مربوط به خط روندی که به تازگی شکسته شده نیز وجود دارد. به صورت کلی می‌توان وضعیت فعلی نمودار و شکسته شدن یک خط روند نزولی پس از 18 ماه را موقعیتی مناسب برای سرمایه‌گذاری و خرید سهام دانست.

سهام چهارم: شرکت موتوژن (بموتو)

نمودار زیر در حال نوسان داخل یک کانال صعودی بوده و روند کلی قیمت افزایشی می‌باشد. الگوی برگشتی دوقلو در کف نمودار پس از دو مرتبه برخورد با سطح مقاومت 1265 ریال ایجاد شده است و سپس  شکسته شدن خط گردن این الگو در سطح قیمتی 1610 ریال قابل مشاهده می‌باشد. با در نظر گرفتن اینکه میزان افزایش قیمت پس از شکست مذکور را می‌توان برابر با فاصله کف نمودار تا خط گردن در نظر گرفت، هدف کف دوبل در این نمودار با فلش مشخص شده است. قیمت سهم پس از رسیدن به این سطح با مقاومت روبرو شده و به طور موقت وارد فاز اصلاح گردیده است، سپس مجددا شاهد افزایش قیمت هستیم که این بار پس از برخورد با سقف کانال صعودی، قیمت سهم با ریزش مواجه شده است. تا زمانی که روند صعودی نمودار این سهم ادامه داشته باشد، می‌توان به راحتی در نزدیکی کف کانال وارد معامله شده و در نواحی سقف اقدام به خروج از معامله نمود.

سهام پنجم: شرکت تایدواتر خاورمیانه (حتاید)

در نمودار زیر شاهد شکسته شدن یک روند نزولی هستیم که در حدود دو سال برقرار بوده است. ایجاد دو کندل پس از شکستن خط روند نشان از اعتبار این شکست دارد و در ادامه می‌توان انتظار شکل‌گیری یک پول بک را نیز داشت. این پول بک به احتمال زیاد پس از برخورد با سطح فیبوناتچی 78.6% معادل با قیمت 7175 ریال ایجاد می‌شود و بر اساس میزان افت قیمتی که طی پول بک رخ می‌دهد، می‌توان هدف بعدی نمودار قیمت را پیش‌بینی نمود.

اندیکاتورها و اسیلاتورها در تحلیل تکنیکال

افرادی که اقدام به سرمایه‌گذاری در بازار بورس می‌نمایند، همواره به دنبال راهی برای کسب سود در مواقع مواجهه با بازار بدون روند و دوره ثبات قیمت‌ها هستند. معامله‌گران به این منظور از ابزاری در تحلیل تکنیکال بازار سرمایه استفاده می‌کنند که اسیلاتور نام دارد و علاوه بر مزیت فوق، قابلیت صدور اخطار مبنی بر احتمال برگشت یک روند و به پایان رسیدن آن را از طریق مشخص کردن واگرایی‌های مربوطه دارد. به کارگیری این اسیلاتورها در سه موقعیت از مزیت ویژه‌ای برخوردار خواهد بود که این موقعیت‌ها عبارتند از:

1. هنگامی که یک اسیلاتور به نقاط بحرانی خود رسیده باشد که در نواحی مقادیر بالا و پایین از محدوده یک اسیلاتور قرار دارند.
2. هنگامی که بین اسیلاتورها یک واگرایی شناسایی می‌شود.
3. هنگامی که اسیلاتور از خط صفر یا همان نقطه میانی عبور می‌کند.

در ادامه به معرفی تعدادی از شناخته‌شده‌ترین اندیکاتورها و اسیلاتورها پرداخته خواهد شد:

شاخص قدرت نسبی (RSI)

اندیکاتور قدرت نسبی (Relative Strength Index) در سال 1978 توسط آقای وایلدر معرفی شده و از آن به عنوان کاربردی‌ترین اندیکاتور در تحلیل تکنیکال بورس یاد می‌شود. نام‌گذاری این اندیکاتور بر مبنای ماهیت آن انجام گرفته است که قدرت نوسان قیمت‌های پایانی اخیر در مقایسه با مقادیر مربوط به دوره‌های پیشین را اندازه‌گیری کرده و به صورت یک عدد بین 0 تا 100 بیان می‌کند. رابطه ذیل نحوه محاسبه این شاخص را نشان می‌دهد:

لازم به توضیح است که هر گاه مقدار این شاخص به کمتر از 30 سقوط نماید، اصطلاحا RSI در منطقه فروش افراطی (Oversold) قرار گرفته است. به طور معمول ممکن است روند کاهش قیمت در این منطقه متوقف شود، هرچند که این منطقه لزوما نقطه مناسبی برای خرید سهم نبوده و ممکن است علیرغم سقوط مقدار RSI به زیر 30، افت قیمت همچنان ادامه یابد. این شرایط در حالت ورود به منطقه خرید افراطی (Overbought) نیز صادق است که به صورت مقادیر RSI بالای 70 تعریف می‌شود. به عبارت دیگر، مناطق خرید یا فروش افراطی معیاری برای تشخیص اشباع‌شدگی در یک بازار سرمایه می‌باشند اما دلیلی بر معکوس شدن بازار نیستند. در نمودار زیر نحوه ادامه صعود شاخص RSI و عدم برگشت آن پس از ورود به منطقه خرید افراطی نشان داده شده است.

در تحلیل تکنیکال سهام، هرگاه مقدار شاخص RSI از مقدار 30 به سمت بالا عبور کند، می‌توان آن را به عنوان سیگنال خرید تلقی کرد و به حالت مشابه هر گاه شاخص RSI از مقدار 70 به سمت پایین عبور کند، می‌توان آن را سیگنال فروش در نظر گرفت. نمودار زیر روند افزایش قابل توجه قیمت پس از صعود شاخص RSI به بالای 30 را نشان می‌دهد. مجددا متذکر می‌گردد که صرف شناسایی این سیگنال‌ها نباید مبنای تصمیم‌گیری در معاملات قرار گیرد و تنها می‌بایست از آن‌ها برای تایید یا اعتبارسنجی یک تحلیل استفاده نمود.  

همچنین هر گاه خط روند شاخص RSI شکسته شود می‌توان متعاقب آن انتظار شکستن خط روند در نمودار اصلی قیمت را داشت که این پیش‌بینی در اتخاذ تصمیم معاملاتی صحیح بسیار ارزشمند است. نمودار زیر مربوط به نماد و معادن در بازار بورس ایران است که شکسته شدن خط روند RSI را به نمایش می‌گذارد.

در استفاده از شاخص قدرت نسبی (RSI) باید به چند نکته به شرح ذیل نیز توجه داشت:

1. در اکثر مواقعی که خط روند شاخص RSI شکسته می‌شود، یک پول بک به مانند حالت شکستن خط روند نمودار قیمت ایجاد می‌گردد.
2. مناطق فروش یا خرید افراطی که معادل با مقادیر RSI زیر 30 یا بالای 70 می‌باشند، به عنوان خطر در نظر گرفته شده و هنگام ورود به این مناطق باید بررسی دقیق‌تری بر روی رفتار سهم انجام گیرد.
3. در بررسی روندهای شاخص RSI هم می‌توان الگوهایی نظیر الگوی مثلث یا پرچم را شناسایی نمود. حتی گاهی اوقات لازم است به نقاط کف و سقف نمودار و نحوه برگشت شاخص RSI از این نقاط توجه کرد.
4. تجربه نشان داده است که شکسته شدن خط روند شاخص RSI در مقداری کمتر از 50، یک شکست قدرتمند و حائز اهمیت می‌باشد.

نمودار نرخ یورو به دلار با بازه زمانی ماهانه در زیر قابل مشاهده است. در این نمودار پس از شکسته شدن خط روند نزولی شاخص RSI، خط روند اصلی نمودار قیمت نیز پس از حدود 9 ماه شکسته شده است.

تحلیل تکنیکال بورس

همانطور که گفته شد، یکی از نیازهای ورود به بازار بورس یادگیری تحلیل تکنیکال می باشد. این روش بیشتر برای پیش بینی وضعیت چارت و قیمت می باشد و تحلیل گر بر اساس مشاهدات خود آینده قیمتی را پیش بینی می کند. در بازار بورس تمام سرمایه گذاران به دنبال راهی برای سود بیشتر می باشند. نخستین راه برای اینکه بتوانیم مفاهیم اولیه و ضروری آن را فرا بگیریم، استفاده از این روش می باشد. البته ناگفته نماند که قبل از آن باید کد بورسی بگیرید و وارد سازمان بورس شوید.

تحلیل تکنیکال بیت کوین

این ارز دیجیتال در ماه های اخیر فراز و نشیب های گوناگونی داشته و توجه سرمایه گذاران را به خود جلب کرده است. برخی از کارشناسان پیش بینی می کنند که از لحاظ تکنیکالی قیمت آن در روزهای آتی با اصلاحی مواجه شوند و در صورتی که خط مقاومت پیش رو را بشکند، امکان دارد که ریزش قیمت آن بیشتر از گذشته باشد. آنها توصیه می کنند که همیشه باید جوانب احتیاط را رعایت کرد تا از ضررهای بیشتر جلوگیری شود. اما برخی دیگر شکسته شدن خط مقاومت را بعید می دانند و آن را در واقع حمایتی برای صعود بیشتر می پندارند. آنها به سرمایه گذاران توصیه کرد تا در صورت وجود کندل های صعودی به اقدامات لازم برای افزایش سرمایه را انجام دهند.

تحلیل تکنیکال فارکس

در بازار فارکس که یک بازار جهانی می باشد، استفاده از این روش بسیار حساس می باشد. حتما می دانید که وجود لوریج در این بازار از طرفی بسیار مفید و سودمند می باشد اما از طرف دیگر ضررده می باشد. در صورتی که نتوانیم تحلیلی مناسب و بجا را انجام دهیم ممکن است با یک چشم به هم زدن تمام سرمایه ما هدر برود. پس با فراگیری مطمئن و خوب می توان در این بازار به سودهای خوبی رسید. کسانی که به این روش وارد هستند، می دانند که باید داده های گذشته قیمت و تغییراتی که انجام داده و نیز حجم معاملات و غیره را مورد بررسی قرار دهند تا رفتار احتمالی نمودار آن را پیش بینی نمایند.

تحلیل تکنیکال طلا

در هفته اخیر شاهد کاهش شدید قیمت طلا در بازارهای جهانی بوده ایم که چند اتفاق روی آن تاثیر به سزایی داشت. همانطور که می دانید انتخابات ریاست جمهوری آمریکا انجام شد و در آن گویا رئیس جمهور فعلی آمریکا که سیاست های او در این چند سال به شدت قیمت ها را صعودی کرده بود، در این دور شکست خورد و بیشتر کارشناسان دلیل اصلی کاهش را این موضوع می دانند. از طرفی زمانی که به چارت نگاه می کنیم، شاهد دو کندل نزودی بسیار قوی می باشیم که کندل ماروبوزوی دومی قیمت آن را از 70 تا 100 دلار کاهش داد.

تحلیل تکنیکال در بازار سرمایه

در این بازار و تمامی بازار این تحلیل بر اساس سه اصل انجام می شود که قیمت در صدر آن قرار دارد. بروز هر خبر و اتفاقی تاثیر زیادی روی آن می گذارد. قیمت در قالب روندی حرکت می کند که بازار در آن سمت جریان دارد. به یاد داشته باشید که تمام رفتارهای قیمت بازار به طور مداوم از گذشته تا به حال تکرار می شوند و در صورتی که به آن واقف باشید می توانید به راحتی به سود برسید. کارشناسان بر این باورند که اگر تحلیلگری بر سه اصل قیمت، قالب روند و تکرار تاریخ متمرکز باشد، می تواند در مدت کوتاهی بر آن سهم احاطه داشته و در نتیجه به سود برسد.

تحلیل تکنیکال دلار

همانطور که تا اینجا خوانده اید، از این روش می توان در بازارهای زیادی کمک گرفت. یکی دیگر از مواردی که می توانید با استفاده از آن در صورت وارد بودن به سود خوبی برسید، بازار دلار می باشد. دلار همیشه با فراز و نشیب های زیادی مواجه بوده است. در چند سال اخیر افراد زیادی بودند که با ورود به این بازار سودهای کلانی را به جیب زده اند. ناگفته نماند که این بازار به دلیل اینکه نمی توان خیلی زیاد روی تحلیل آن حساب کرد، دارای ریسک بسیار بالایی می باشد. بسیاری از افرادی که سودهای زیادی کرده اند، در عرض چند روز تمام آن سودها را از دست داده اند.

یادگیری تحلیل تکنیکال

یادگیری این موضوع می تواند به شما کمک کند تا آینده بازار را پیش بینی کنید. در این روش دیگر با پشتوانه شرکت کار ندارید بلکه باید به موضوع عرضه و تقاضای آن شرکت بپردازید. در این تحلیل باید به رفتار معامله گران دیگر نیز دقت کنیم تا با آنها و در راستای آینده رفتار سهم همسو شویم. بر اساس این تحلیل یک تحلیلگر می تواند پیش بینی کند که حدودا در چه قیمتی خرید و در چه قیمت فروش داشته باشد. همانطور که می دانید از چارلز داو به عنوان پدر تکنیکال یاد می شود. این روش را او به همراهش همکار خود ادوارد جونز بنا نهاده اند.

قانون مثلث در تحلیل تکنیکال

در این قانون از الگوهایی به شکل مثلث پیروی می کند که یا ادامه دهنده روند محسوب می شوند و یا به صورت الگوهای برگشتی عمل می کنند. الگوی مثلث متقارن یکی از آنها می باشد که در آن شیب قیمت های سقف و کف آن به سمت یک نقطه همگرا می شوند. در این صورت ما اگر انتهای آنها را به هم وصل کنیم مانند مثلثی می شود که نشان دهنده قدرت ناکافی خریداران یا فروشندگان می باشد. همچنین یکی دیگر از الگوی های مثلثی، الگوی مثلث صعودی می باشد. زمانی که خط مقاومتی داشته باشیم.

در طرف دیگر آن نیز خط صعودی قرار داشته باشد، این الگو شکل می گیرد. در این الگو قیمت ها نمی توانند خط مقاومت را بشکنند و در نتیجه موجب بالا رفتن آن می شود. در نقطه مقابل آن الگوی نزولی وجود دارد که دارای شیبی نزولی در قیمت بالای آن و یک خط حمایت می باشد. قیمت نمی تواند این خط را بشکند و به سمت پایین حرکت می کند. یک الگوی دیگری به نام مثلث پهن شونده نیز وجود دارد که دارای حالتی غیر معمول و کمیاب می باشد. این الگو به صورت مثلثی وارونه می باشد.

سوالات متداول