چگونه سهام قیمت گذاری می شود ؟ روش کشف قیمت سهام شرکت ها در بورس

مقدمه کشف قیمت سهام و نحوه قیمت گذاری سهام

ما در این مقاله برای کشف قیمت سهام و نحوه قیمت گذاری سهام در بورس به روشهاي مختلف ارزشیابی و قیمت گذاري بر اوراق بهادار، الگوي قیمت گذاري قیمت و درآمد، و در پایان با روش هاي ارزش گذاري بر سهام شرکت هاي پذیرفته شده در بازار سرمایه می پردازیم. پیشنهاد می شود ابتدا مقاله تحلیل بنیادی و صورت های مالی را که در سایت ایران بورس برای شما آماده گردیده را مطالعه بفرمایید.

شرکت سرمایه گذاری چیست ؟ نحوه قیمت گذاری سهام و کشف قیمت سهام شرکت های سرمایه گذاری

شرکتهاي سرمایه گذاري موسساتی هستند که از طریق فروش سهم (پذیره نویسی) وجوهات و منابع مالی سرمایه گذاران و افراد را جمع آوري می کنند و آنها را در سهام سایر شرکت ها و بخشهاي مختلف اقتصادي، سهیم می کنند. در حال حاضر 50 شرکت سرمایه گذاري در بورس تهران وجود دارد که از این مجموع 50 شرکت سرمایه گذاري، 11 شرکت جزو واسطه گري هاي مالی و 6 شرکت بانک، مؤسسه اعتباري و لیزینگ می باشند. در ادامه نحوه قیمت گذاری سهام شرکت سهامی خاص را به شما توضیح خواهیم داد.

سایر شرکت ها نیز در زمینه هاي تخصصی نظیر ساختمان، خودرو، تجهیزات، صنایع شیمیایی، صنایع غذایی، معادن فلزي و فرآورده هاي نفتی فعالیت می کنند. در ضمن، چهار شرکت هم به عنوان هلدینگ چند رشته اي در زمینه هاي مختلف سرمایه گذاري می نمایند. در این راستا برای سرمایه گذاری در شرکت های گفته شده لازم است از ارزش های شرکت های مذکور آگاه باشیم که در این فصل به این موضوع می پردازیم تا با شناخت موارد ذکر شده بتوانیم تصمیمات مطلوب گرفته باشیم. و همین طور با نحوه قیمت گذاری سهام عدالت نیز آشنا شوید.

پرتفولیو یا پرتوفوی چیست ؟ سبد سهام چیست ؟

پرتفو یا پرتفولیو یک ترکیبی مناسبی از سهام یا سایر دارایی ها می باشد که یک سرمایه گذار آنها را خریداری می کند. در واقع یک سرمایه گذار برای اینکه ریسک کمتری در بازار بورس داشته باشد به جای خرید یک سهام، از سهام های متفاوت خریداری کرده و در سبد سهام خود تنوع ایجاد می کند. در این راستا به جمع ارزش دارایی های داخل پورتفو می گویند.

ارزش پرتفو یا پرتفولیو یا سبد سهام

ارزش پرتفولیو یک شرکت سرمایه گذاري، حاصل تقسیم ارزش جاري سهام موجود در پرتفولیو شرکت سرمایه گذاري، بر تعداد سهام آن شرکت می باشد که این عدد به نحوي نشان دهنده ارزش جاري سرمایه گذاري هاي شرکت براي هر سهم می باشد. با مقایسه قیمت روز سهم و ارزش پرتفولیو، شرکت می تواند گمانه زنی هایی در مورد وضعیت و قیمت آتی سهم انجام بدهد تا اطلاعات مناسب را جهت خرید یا فروش اتخاذ نماید.

NAV چیست ؟ نحوه محاسبه NAV در مورد شرکت های سرمایه گذاری

NAV یا همان ارزش خالص دارایی همان خالص دارایی های صندوق سرمایه گذاری می باشد که با محاسبه آن می توان به منظور انجام مقایسه صندوق های سرمایه گذاری از لحاظ عملکردی استفاده کرد. در واقع سرمایه گذاران با خرید واحدهای سرمایه گذاری در دارایی های صندوق سهیم می شوند، که ارزش دارایی هایشان را با توجه به شرایط بازار که همواره در حال تغییر است بدانند تا این محاسبه بتواند کمک شایانی به آنها در تصمیم گیری ایفا نماید.

برای محاسبه NAV لازم است ابتدا سرمایه گذاري هاي شرکت را ارزش گذاري کنیم و سپس این رقم را با بهاي تمام شده مندرج در ترازنامه مقایسه نماییم و در صورتی که ارزش بازار بیشتر از بهاي تمام شده باشد، مبلغ مازاد ارزش نسبت به بهاي تمام شده را در محاسبه خالص ارزش دارایی ها در نظر بگیریم. درحقیقت این مازاد ارزش، به هنگام ارائه اطلاعات در بخش دارایی ها در ترازنامه پنهان مانده است.

فرمول محاسبه خالص ارزش دارایی هاي یک شرکت به صورت زیر به دست می آید:

حقوق صاحبان سهام + مازاد ارزش سرمایه گذاري ها نسبت به بهاي تمام شده=خالص ارزش دارایی(NAV)

برای فهم توضیحات بالا به ارزش گذاری سهام شرکت دکتر عبیدی به کمک متغیر پرتفولیو طبق جدول زیر می پردازیم:

عمده سرمایه گذاری هاي انجام شده

بدیهی است انجام محاسبه فوق در زمانی که کلیه سرمایه گذاري ها در سهام بورسی صورت گرفته باشد آسان است، اما پیچیدگی، زمانی آشکار می شود که شرکت سرمایه گذاری، فعالیت هایی خارج از بورس داشته باشد که در این حالت معمولاً اختلاف زیادي بین تحلیلگران در خصوص محاسبه NAV بروز می کند که علت آن نیز به فقدان بازار منصفانه براي ارزش گذاري سرمایه گذاري ها باز می گردد.

فرمول و نحوه محاسبه NAV

براي محاسبه ارزش بازار شرکت هاي خارج بورسی می توان از تعمیم میانگین نسبت قیمت به درآمد هر سهم صنایع بورسی به میزان سودآوري هر سهم شرکت هاي خارج بورسی استفاده نمود. که نحوه محاسبات آن به شرح فرمول زیر می باشد:

انواع مدل های نحوه قیمت گذاری سهام در بورس و کشف قیمت سهام

مهم ترین مبحثی که در بورس هر کشوري مطرح است و به صورت روزانه و حتی لحظه اي مورد چالش فعالان بازار قرار می گیرد، ارزندگی یا ارزش گذاری قیمت سهام یک شرکت است.
ارزش گذاري، عبارت است از تخمین ارزش یک دارایی، بر اساس مقایسه آن دارایی با دارایی هاي مشابه و یا بر اساس ارزش فعلی متغیرهایی که بازده آتی دارایی به آنها بستگی دارد. براي ورود به مبحث ارزندگی و ارزش سهام ها باید توجه داشت، متغیري که سهام داران خرد بر مبناي آن حاضر به پرداخت پول هستند میزان ارزش یک سهم می باشد. در واقع سود هر سهم (EPC) اصلی ترین شاخصه ارزش گذاري سهام یک شرکت است که در ادامه به انواع مدل های قیمت گذاری سهام می پردازیم.

⦁ مدل ارزش جایگزینی

ارزش جایگزینی، ارزش اوراق بهادار است با فرض اینکه قصد ایجاد شرکت مورد نظر را در تاریخ محاسبه شده داشته باشیم. برای محاسبه آن ابتدا تمام هزینه هایی که برای تاسیس شرکت لازم است محاسبه گردیده و رقم به دست آمده را بر تعداد سهام تقسیم می نماییم. در واقع در این روش کارشناسان ظرفیت و توان شرکت موجود را با توجه به استهلاك دارایی و نیروي کار و منابع انرژي و مواد اولیه به یک شرکت مشابه مقایسه می نمایند و سپس رقم بدست آمده براي محاسبه ارزش هر سهم را بر تعداد سهام آن تقسیم می کنند.

به طور نمونه ارزش تولید سالانه شرکت سیمان کرمان 1.112.000 تن می باشد .جاگزینی یک واحد یک میلیون تنی سیمان درحدود 1300 میلیارد ریال تخمین زده می شود. ارزش جایگزینی شرکت 1445.6 میلیارد ریال برآورد می شود بنابراین با تقسیم ارزش جایگزینی بر تعداد سهام شرکت، ارزش جایگزینی به ازاي هر سهم آن بدست می آید که ارزش جایگزینی هر سهم آن 6560 ریال به ازاي هر سهم به دست می آید.

مدل تنزیل جریانهای نقدی

جریانات نقدی تنزیل شده یک روش قیمت گذاری سهام و کشف قیمت سهام برای تعیین جذابیت یک فرصت برای سرمایه گذاری سرمایه گذاران می باشد که از طریق تخمین های جریانات نقدی آزاد آتی و تنزیل آنها استفاده می شود تا به تخمین ارزش فعلی برسد. اگر ارزش به دست آمده از طریق تحلیل جریان نقدی تنزیل یافته بیشتر از هزینه فعلی سرمایه گذاری باشد، این فرض را میتوان فرصت خوبی برای سرمایه گذاری دانست.

این روش بر این فرض استوار است که به دلیل وجود تورم و ریسکهای مختلف، ارزش فعلی پول در زمان حال بیشتر از زمان آینده می باشد. به همین خاطر میتوان ارزش یک شرکت را بر اساس پتانسیل آن در دارایی های نقدی که دارند به دست می آورند. دراین روش، سود سهام پیش بینی شده سال هاي آتی شرکت تبدیل به ارزش فعلی می گردد تا براساس آن قیمت هر سهم مشخص شود. فرمول محاسبه آن به شکل زیر است.

P/E چیست ؟ ارزش گذاری به روش ضرایب قیمت P/E

یکی از فاکتورهایی که همیشه در بین سرمایه گذاران بورس برای کشف قیمت سهام کاربرد زیادی دارد نسبت P/E می باشد. هر یک از سرمایه گذاران به نوعی از این نسبت برای قیمت گذاری سهام استفاده می کنند. برخی آن را درست و بسیاری نیز آن را به صورت اشتباه بکار می برند. برای آنکه بتوانیم از این نسبت به درستی استفاده کنیم ابتدا لازم است مفهوم آن را شناخته و با کاربردهای آن آشنا شویم.

به طور خلاصه نسبت P/E خلاصه شده عبارت Price (قیمت) تقسیم بر EPS (سود هر سهم) یعنی نسبت قیمت به سود هر سهم. حال این سوال مطرح می شود که این نسبت چه کاربردی برای ما در ارزش گذاری دارد؟

نسبت P/E در واقع انتظارات سرمایه گذاران از بازدهی آینده یک دارایی را به ما نشان می دهد .به این معنی که یک سرمایهگذار حاضر است به ازای هر ۱ ریال بازدهی که بدست می آورد، چند ریال پرداخت کند .برای درک بهتر این مفهوم به مثال زیر توجه کنید. فرض کنید شما ۱ میلیون تومان در بانک سپرده گذاری می کنید. بانک به شما می گوید که به ازای این پولی که شما سپرده گذاری کرده اید سالیانه 20% سود به شما پرداخت می کند .یعنی در ازای ۱ میلیون تومان سپرده گذاری شما، سالیانه ۲۰۰ هزار تومان سود به شما پرداخت می کند .برای اینکه در این مثال P/E را محاسبه کنید باید قیمتی که یرداخت می کنید (یعنی ۱ میلیون تومان) را به سودی که بدست می آورید( یعنی 200 هزار تومان) تقسیم کنید:

1000000/200000=5

P/E در اینجا عدد 5 می باشد یعنی شما حاضر شده اید به ازای هر ۱ ریال سودی که از بانک دریافت می کنید ۵ ریال پرداخت بکنید.

همانطور که گفته شد وقتی شما ارزش سهم را با این روش کشف قیمت می کنید، باید ببینید که قیمت آن سهم در بازار، بیشتر از قیمت محاسباتی شماست یا کمتر. اگر قیمت سهم در بازار بیشتر از این عدد باشد، یعنی آن سهم ارزنده نیست ولی اگر قیمت سهم در بازار کمتر از این عدد باشد، به این معنی است که آن سهم ارزنده است و قابلیت رشد دارد. نکته ای که اینجا وجود دارد این است که تمام این موارد به این بستگی دارد که شما نسبت P/E را به درستی محاسبه کنید. در غیر این صورت ارزشی که برای سهام بدست می آورید اشتباه خواهد بود.

ارزش گذاری به روش ارزش فعلی سود سهام DDM

( Dividend Discount Model ( DDM

مدل یک دوره ای DDM

سرمایه گذاري که سهام خریداري شده درابتداي دوره را در انتهاي دوره می فروشد.

مدل چند دوره اي DDM

ارزش فعلی سهام برابر است با ارزش فعلی سود سهام پرداخت شده در انتهاي دوره هاي اول تا N ام و قیمت مورد انتظار سهام در انتهاي دوره N ام.

ارزش گذاری با مدل گوردن Gordon Growth Model

در ادامه نحوه قیمت گذاری سهام و کشف قیمت سهام به مدل ارزش گذاری گوردن GGM یک روش ارزش گذاری سهام و کشف قیمت سهام است که گاهی اوقات به آن مدل تنزیل سود نقدی هم می گویند. این مدل در واقع جهت یافتن ارزش ذاتی و واقعی سهام یک شرکت به کار می رود و ارتباط بین نرخ رشد، نرخ تنزیل و ارزش یابی را مورد ارزیابی قرار می دهد. این مدل در نهایت به ارزش جاری سهام توجه نکرده و با سه عنصر میزان سود تقسیمی، نرخ رشد شرکت و بازده انتظاري، سهام یک شرکت ارزش گذاري می شود (طبق فرمول زیر):

G= نرخ رشد سود نقدی سهام
K= نرخ بازده مورد انتظار سهامداران
D1= سود نقدی مورد انتظار سهام برای سال آتی

GGM شکل ساده شده مدل DDM است.

قیمت گذاری سهام عدالت

در سال 1384 بود که دولت وقت طرحی را اجرا کرد که بر اساس آن سبدی متشکل از سهام کارخانه و شرکت های مختلف را به قشر خاصی از جامعه اهداد کرد. طبق گزارشات هدف اولیه آن کمک به آن دسته از افراد کم درآمد جامعه می باشد که تحت پوشش مدد جویان بهزیستی، کمیته امداد، کارگران و غیره بود. افرادی که این سهم ها به آنها تعلق گرفته نمی توانستند آنها را آزادسازی کنند تا اینکه در سال گذشته با موافقت رهبری این امکان فراهم شد. تا به حال نظریه های کارشناسی فراوان و متفاوتی در خصوص قیمت سهام عدالت شده است که نمی توان هر یک از آنها به تایید و یا رد کرد.

اما باید بدانید که تنها با داشتن کد بورسی می توان به خرید و فروش این سهام اقدام کرد. برخی از کارشناسان معتقدند که ارزش و قیمت این سهام پس از گذشت چندین سال دهها برابر افزایش یافته است. به عنوان مثال چندی پیش می گفتند که آن دسته از افرادی که سهام عدالتشان 530 هزار تومان در ابتدا ارزش داشت، با افزایش چند برابری الان 5 میلیون و 300 هزار تومان می باشد. به همین نسبت کسانی که ارزش سهام آنها یک میلیون تومان بود، در حال حاضر ده برابر شده است. البته ناگفته نماند که برخی دیگر از کارشناسان بر این باورند که ارزش این سهام ها 15 درصد رشد کرده است. در نتیجه ارزش اسمی آنها 15 برابر شده است.

نحوه قیمت گذاری سهام در بورس

در مورد اینکه چطور می توان ارزش سهام را قیمت گذاری کرد، باید در ابتدا بدانید که هر سهمی دارای دو نوع قیمت یا ارزش می باشد که در ادامه به آنها می پردازیم. زمانی که شرکتی تشکیل می شود، در همان روز نخست ارزشی را با نام ارزش اسمی تعهد می دهد. این ارزش را بر اساس سرمایه شرکت بدست می آورند. به عنوان مثال شرکتی داریم که سرمایه اولیه آن 3 میلیون ریال است و به هزار سهم 3 هزار ریالی تقسیم شده است. در نتیجه ارزش اسمی هر سهم شرکت مورد نظر 3 هزار ریال می باشد. این ارزش دقیقا همان قیمتی است که در زمان پذیره نویسی بر اساس آن انجام می شود.

اما ارزش دوم، ارزش تجاری می باشد که قیمت هر سهم به فعالیت های شرکت در طول سال بستگی دارد. البته شرکتی که در یک سال به میزان ده درصد سوددهی داشته باشد با شرکتی که 80 درصد منفعیت ایجاد کرده باشد، مطمئنا متفاوت می باشد. این امکان وجود دارد که ارزش تجاری نسبت به ارزش اسمی کمتر یا بیشتر باشد. به عنوان مثال شرکتی را در نظر بگیرید که نه تنها هیچ گونه فعالیتی را انجام نمی دهد بلکه بر اثر زیان هایی که به آن وارد شده، مقداری از سرمایه خود را نیز از دست داده است. سهام این شرکت در بازار خریداری ندارد و ناچار می شوند تا آنها را به قیمت پایین تری به فروش بگذارند. گاهی نیز این دو ارزش با یکدیگر هیچ تفاوتی ندارند که در این صورت گفته می شود که ارزش اسمی و تجارتی سهام با یکیدگر منطبق می باشند.

روشهای قیمت گذاری سهام در بورس

کارشناسان بر این باورند که 8 روش اصلی در قیمت گذاری سهام در بورس وجود دارد که به ترتیب می توان به تعیین ارزش سهام طبق ارزش دفتری آن، ارزش سهام طبق ارزش اسمی، ارزش سهام طبق قیمت و جریان بازار، تعیین ارزش سهام طبق نرخ سودآوری، تعیین ارزش سهام طبق ارزش فعلی خالص جریان های نقدی آتی، تعیین ارزش سهام طبق قیمت یا ارزش جاری خالص دارایی، تعیین ارزش سهام طبق ارزش معدل 2 و تعیین ارزش سهام طبق ارزش ذاتی و اقتصادی اشاره کرد. قیمت گذاری سهام بر اساس ارزش دفتری به ارقام ثبت شده در دفاتر و صورت های مالی شرکت اشاره می کند که اختلاف حاصل دارایی و بدهی های ثبت شده را بدست می آورند تا قیمت پایه سهام را محاسبه کنند. ارزش اسمی نیز همان قیمتی است که با محاسبه تعداد سهام در مبلغ ذکر شده بدست می آید که روی ورق سهام درج شده است. در روش قیمت گذاری بر اساس قیمت و جریان بازار، منظور همان قیمتی است که روی تابلوی بورس و اوراق بهادار در زمان انجام معامله مشخص می شود.

قیمت گذاری سهام دارا دوم

این صندوق بالاخره پس از کش و قوس های فراوان در روز 5 شهریور عرضه شد که دارای سهام چهار شرکت پالایش نفت تهران، نفت اصفهان، نفت تبریز و نفت بندر عباس می باشد. طبق آخرین گزارشی که در این باره منتشر شد، ارزش دارایی صندوق دارا دوم در ابتدای ماه شهریور چیزی حدود 64 هزار و 554 میلیارد تومان برآورد شده بود. بر اساس این گزارش، تخمین زده شد که در صورتی که 20 درصد تخفیف داده شود و به هر کد ملی 5 میلیون تومان سهم اختصاص یابد، 12 میلیون و 911 هزار نفر باید شرکت کنند تا تمام سهام مورد نظر این شرکت ها به فروش رود. در روز بازگشایی سهامداران این سهم ها را خریداری کرده اند و منتظر ماندند تا پس از یک ماه روی سامانه بورس معامله شوند. اما به دلیل روند نزولی بازار بیشتر تخفیف هایی که در ابتدا داده شد از بین رفت و سهامداران را دچار تشویش و دلهره کرد.

قیمت گذاری سهام عرضه اولیه

طی تحقیقی که در این زمینه انجام شده آمده است که قیمت عرضه های اولیه در دو مرحله به قیمتی که در بازار ثانویه تثبیت شده، می رسد. قیمتی که در بازار ثانویه تثبیت شده است، معممولا بزرگتر از قیمت عرضه اولیه می باشد. همچنین قیمت گذاری عرضه های اولیه در بورس اوراق بهادار کمتر از ارزش آن می باشد. نرخ تورم، نسبت P/E  نسبت بدهی بر قیمت تثبیت شده در بازار ثانویه سه متغیری هستند که تاثیر گذار می باشند. علاوه بر آن، متغیرهای حساسیت سرمایه گذار وجود دارد که از بین آنها تنها نسبت P/E با انحراف قیمت رابطه مستقیمی دارد.

سئوال های متداول در خصوص نحوه قیمت گذاری سهام